واحد خبر mobile.ir : عرصه فناوری همیشه میدان نبرد بر سر نوآوری‌ بوده و تولید نیمه‌رسانا به عنوان قلب تپنده فناوری‌های جدید نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این میان تلاش مداوم کمپانی آمریکایی اپل برای استفاده از فناوری‌های پیشرفته، معیارهای جدیدی را برای عملکرد، کارایی و یکپارچگی تراشه‌ها ایجاد کرده و شرکت‌هایی مانند کوالکام و مدیاتک را به افزایش تلاش‌ برای توسعه هرچه بیشتر تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر واداشته است. موفقیت اپل با تراشه‌های سفارشی خود به ویژه چیپ‌های سری M، تا سال 2025 میلادی نه تنها انتظارات مصرف‌کنندگان را ارتقاء داده، بلکه رقبای غول کوپرتینوئی را نیز به نوآوری پرشتاب سوق داده است.

در نوشتار حاضر به نقش اپل در هدایت دو شرکت بزرگ تولید تراشه یعنی کوالکام و مدیاتک پرداخته می‌شود. در این راستا، ابتدا به طور خلاصه به قابلیت‌های تراشه‌های سری M اپل و در ادامه به راهکارهای کوالکام و مدیاتک برای رقابت شانه به شانه با غول کوپرتینوئی اشاره می‌شود.

نگاهی به قابلیت‌های تراشه‌های سری M اپل

انتقال اپل از پردازنده‌های Intel به سری M با طراحی سفارشی و اختصاصی آن، نقطه عطفی در صنعت نیمه‌رسانا به‌شمار می‌رود. تراشه‌های M این شرکت استانداردهای جدیدی را برای عملکرد دستگاه‌ها در زمینه مصرف انرژی و یکپارچه ساختن GPU ،CPU و موتورهای عصبی روی یک سیستم متمرکز تعریف کرده است. در واقع تراشه‌های سری M اپل عملکرد و قابلیت‌هایی در سطح کامپیوترهای دسکتاپ را در لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌های بسیار باریک ارائه می‌دهند و معماری x86 معمول Intel و AMD را به چالش می‌کشد. روند یکپارچه‌سازی عمودی اپل و در دست گرفتن مالکیت تأمین‌کنندگان، سبب بهینه‌سازی همزمان سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و برتری قابل‌ توجه این شرکت شده و رقبا را به تلاش بیشتر برای جبران این فاصله برانگیخته است.

تراشه‌های سری M اپل همچنین قدرت معماری مبتنی بر ARM را در «رایانش با کارایی بالا» نشان داده‌ و ثابت کرده‌اند که قادر به رقابت با تراشه‌های x86 و حتی پیشی گرفتن از آن‌ها هستند. به این ترتیب کوالکام و مدیاتک که هر دو عمدتاً روی طراحی‌های مبتنی بر ARM تمرکز دارند، رویکرد خود را نسبت به عملکرد، کارایی و مقیاس‌پذیری تراشه‌ها تغییر داده‌اند.

استراتژی کوالکام برای رقابت با اپل

در این میان کمپانی کوالکام به عنوان شرکتی پیشرو در طراحی پردازنده‌های موبایلی، برای رقابت با اپل به دنبال نوآوری بیشتر و فراتر رفتن از سطح پردازنده‌های Snapdragon است. تراشه‌ساز بزرگ آمریکایی در همین راستا در سال 2021 میلادی، شرکت NUVIA را خریداری کرد؛ استارت‌آپی متعلق به مهندسان سابق اپل که روی تراشه‌های سری A کار می‌کردند. خرید این استارت‌آپ توسط کوالکام در واقع حرکتی استراتژیک برای تقویت قابلیت‌های این شرکت در زمینه طراحی پردازنده‌های با کارایی بالا و مصرف انرژی پایین بود. نتایج حاصل از خرید این شرکت تا سال 2024 میلادی در تراشه‌های Snapdragon X Elite و Snapdragon X Plus آشکارا به چشم می‌خورد. این پردازنده‌ها که بر اساس هسته‌های سفارشی CPU موسوم به Oryon ساخته شده‌اند، از نظر کارایی و بهینه بودن مصرف انرژی برای رقابت با تراشه‌های سری M اپل طراحی شده‌اند.

سری Snapdragon X نه تنها می‌تواند در لپ‌تاپ‌ها مورد استفاده قرار گیرد، بلکه کامپیوترهای دسک‌تاپ و حتی سرورها را نیز پوشش می‌دهد و نشان‌دهنده جاه‌طلبی کوالکام برای گسترش دامنه نفوذ خود فراتر از دستگاه‌های همراه است. این شرکت همچنین بر بهبود قابلیت‌های هوش مصنوعی و عملکرد پردازنده گرافیکی تمرکز کرده که دقیقاً حوزه‌های برتری اپل در سالیان اخیر بوده است.

همچنین همکاری کوالکام با مایکروسافت برای بهینه‌سازی سیستم‌عامل ویندوز مبتنی بر پردازنده‌های ARM موقعیت این شرکت را بیش از پیش تقویت کرده است؛ چنان‌که لپ‌تاپ‌های ویندوزی کوالکام با تکیه بر سری Snapdragon X تا سال 2025 میلادی عمر باتری و عملکردی مشابه مک‌بوک‌های اپل را ارائه خواهند داد.

با این حال، نوآوری کوالکام به رایانه‌های شخصی محدود نمی‌شود. این شرکت در سال 2024 میلادی از تراشه Snapdragon 8 Elite رونمایی کرد که یک پلتفرم موبایلی پیشرفته محسوب می‌شود و قابلیت‌های پیشرفته‌ای را در اختیار گوشی‌های هوشمند قرار می‌دهد. Snapdragon 8 Elite که بر اساس هسته‌های Oryon ساخته شده، ضمن ارائه عملکرد و کارایی فوق‌العاده، شکاف کنونی با تراشه‌های سری A اپل را کم می‌کند و به گفته برخی کارشناسان حتی در برخی زمینه‌ها فراتر از این تراشه‌ها ظاهر می‌شود.

Snapdragon 8 Elite به گفته شرکت سازنده تا 45 درصد عملکرد بهتری در مقایسه با SD 8 Gen 3 دارد و مصرف انرژی آن تا 44 درصد ارتقاء یافته است. این تراشه همچنین به یک موتور نسل جدید هوش مصنوعی مجهز شده است که قادر به انجام 75 تریلیون عملیات در ثانیه (75 TOPS) است و اجرای برنامه‌های پیشرفته هوش مصنوعی مانند ترجمه هم‌زمان، عکاسی پیشرفته و تجربیات شخصی کاربر را روی دستگاه امکان پذیر می‌سازد.

پردازنده گرافیکی Adreno حاضر در این تراشه با پشتیبانی از فناوری ردیابی پرتو (ray tracing) و بازی با کیفیت 8K با سرعت 60 فریم بر ثانیه، استانداردهای جدیدی را برای بازی‌های موبایلی تعیین می‌کند. نکته مهم دیگر این‌که Snapdragon 8 Elite علی‌رغم عملکرد فوق‌العاده‌، به لطف فرآیند تولید 3 نانومتری به‌طور قابل‌توجهی در مصرف انرژی کارآمد است و اسمارت‌فون‌های مجهز به این تراشه می‌توانند انرژی لازم را حتی زیر بار کاری سنگین برای مدت طولانی تأمین کنند.

استراتژی مدیاتک برای رقابت با اپل

شرکت تایوانی مدیاتک که به طور معمول به تولید تراشه‌های میان‌رده و مقرون‌به‌صرفه شناخته می‌شود، از تأثیرات ناشی از موفقیت اپل در این عرصه برکنار نمانده است. این شرکت نیز در سالیان اخیر تمرکز خود را به پردازنده‌های با عملکرد بالا (high-performance) معطوف کرده که در حال حاضر بیشتر تحت سلطه اپل و کوالکام است. در همین چارچوب، سری تراشه‌های Dimensity مدیاتک که در ابتدا فقط گوشی‌های هوشمند را هدف قرار داده بود، توسعه بیشتری یافته است و حالا در کروم‌بوک‌ها، تبلت‌ها و حتی خودروها نیز به کار می‌رود.

مدیاتک از سال 2024 میلادی به این سو از تخصص خود در زمینه هوش مصنوعی و فناوری ارتباطات نسل پنجم استفاده می‌کند تا موقعیت متمایزی را در صنعت به دست آورد. جدیدترین تراشه‌های Dimensity دارای واحدهای پردازش عصبی (NPU) پیشرفته‌ای هستند که با موتور عصبی اپل رقابت می‌کنند و وظایف مبتنی بر هوش مصنوعی را سریع‌تر و کارآمدتر انجام می‌دهند. کمپانی تایوانی همچنین سرمایه‌گذاری زیادی روی رایانش ناهمگن (heterogeneous computing) انجام داده و منابع GPU ،CPU و NPU را برای ارائه یک تجربه کاربری یکپارچه ترکیب کرده است.

در حالی که تراشه پرچمدار فعلی مدیاتک یعنی Dimensity 9400، عملکردی قابل مقایسه با Snapdragon 8 Elite دارد، چیپ‌ست آینده این شرکت با نام احتمالی Dimensity 9500 نمونه بارزی از جاه‌طلبی مدیاتک برای برهم زدن نظم کنونی بازار تراشه‌های با کارایی بالاست؛ تراشه‌ای که مطابق شنیده‌ها، از دو کلاستر شامل هسته‌های نسل جدید Cortex-X930 در کنار Cortex-A730 استفاده می‌کند. به علاوه، هرچند این محصول فاقد هسته‌های سفارشی مانند Oryon کوالکام است، اما این فاصله را با نوآوری‌های دیگر جبران می‌کند. به گفته منابع خبری، Dimensity 9500 بر اساس فرآیند 3 نانومتری TSMC ساخته شده است و افزایش 20 درصدی را در عملکرد چند هسته‌ای نوید می‌دهد. پیشرفت‌هایی از این دست مدیاتک را به رقیبی جدی در بخش محصولات پیشرفته بدل کرده است و انتظار می‌رود عرضه رسمی این تراشه تا اواخر سال 2025 میلادی آغاز شود.

همچنین نباید از یاد برد که مدیاتک به بازارهای دیگر مانند دستگاه‌های خانگی هوشمند و اینترنت اشیاء نیز توجه دارد تا وابستگی خود را به بازار بسیار رقابتی گوشی‌های هوشمند کاهش دهد. این شرکت با تنوع بخشیدن به سبد محصولات خود قصد دارد جریان‌های درآمدی جدیدی ایجاد کند و در عین حال به نوآوری در فضای پردازنده ادامه دهد.

کلام آخر

همان طور که اشاره شد، موفقیت اپل در ارائه نوآوری‌های مبتنی بر ARM با تراشه‌های سری M نه تنها تسلط پردازنده‌های x86 را به چالش کشیده، بلکه سراسر صنعت نیمه‌رسانا را به حرکت درآورده است. پیشتازی این شرکت در عملکرد تک‌هسته‌ای، معیارهای سطح بالایی را ایجاد کرده است و رقبایی مانند کوالکام و مدیاتک را وادار می‌کند تا عملکرد خود را در این زمینه بهبود بخشند. گمانه‌زنی پیرامون این‌که دو تراشه Snapdragon 8 Elite Gen 2 و Dimensity 9500 بر اساس فرآیند پیشرفته 3 نانومتری N3P شرکت TSMC طراحی شده‌اند، نمونه‌های بارز این فشار رقابتی هستند. به علاوه، انتظار می‌رود این چیپ‌ست‌ها به امتیاز 4,000 در رتبه‌بندی تک‌هسته‌ای Geekbench 6 دست یابند که احتمالاً با تراشه M4 آینده اپل رقابت خواهد کرد.

در حالی که عملکرد نهایی تراشه‌های مورد اشاره در دستگاه‌های عرضه‌شده به بازار هنوز مشخص نیست، این چشم‌انداز رقابتی نشان‌دهنده تغییر رویکرد شرکت‌ها برای تولید محصولات سفارشی است. در واقع، با ورود بازیگران بیشتر به بازار تراشه‌های مبتنی بر ARM، تلاش‌های پیشگامانه اپل احتمالاً نوآوری‌های بیشتر را در سراسر صنعت به ارمغان خواهد آورد.