واحد خبر mobile.ir : ساخت محصولات نیمه‌رسانا (از جمله چیپ‌ست) کسب‌وکاری پیچیده و در عین حال سودآور است. در سال 2020، در پی همه‌گیری COVID-19 و نیاز گسترده به دورکاری و آموزش از راه دور، شاهد هجوم مصرف‌کنندگان به بازار برای خرید محصولات الکترونیکی – از جمله PC، لپ‌تاپ، اسمارت‌فون و تبلت – بودیم. این حجم بی‌سابقه از تقاضا، رشدی بالا در عرضه قطعات نیمه‌رسانا را رقم زد. اما طبق گزارشی که به تازگی از سوی وال استریت ژورنال منتشر شده، با فروکش کردن تب کرونا و کاهش تقاضا برای محصولات الکترونیک، کمپانی‌های فعال در عرصه نیمه‌رسانا نیز دچار مشکلات متعددی شده‌اند که مهم‌ترین آنها حجم انبوهی از تراشه‌های انبارشده در نتیجه کاهش تقاضاست.

طبق گزارش وال استریت ژورنال، صنعت تراشه دچار یک تغییر وضعیت شدید شده است؛ صنعتی که تا همین چند ماه قبل با تقاضای بالا و سفارش‌های متعدد مواجه بود، طی هفته‌های اخیر برای ادامه حیات خود به اقدامات کم‌سابقه‌ای روی آورده است، از جمله: توقف استخدام نیروی جدید، تعدیل نیرو، کاهش شدید هزینه‌های سرمایه‌ای، کاهش خروجی کارخانه‌ها و نهایتا هشدار به سرمایه‌گذاران نسبت به تغییر 180 درجه‌ای در عادت‌های خرید مشتریان.

اوضاع به قدری وخیم است که کمپانی آمریکایی کوالکام – که جزو تراشه‌سازان برتر دنیا محسوب می‌شود – نیز روز چهارشنبه از تصمیم خود برای کاهش هزینه‌ها خبر داد. کوالکام پس از ترسیم چشم‌اندازی ناامیدکننده برای فصل جاری، اعلام کرد که قصد دارد ضمن کاهش هزینه‌های خود در برخی حوزه‌ها، استخدام نیروی جدید را نیز متوقف کند. کریستیانو آمون (Cristiano Amon)، مدیرعامل کوالکام، در همین رابطه می‌گوید: «ما آماده و مصمم هستیم که در صورت نیاز باز هم هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهیم.»

کمپانی اینتل نیز هفته پیش اعلام کرد در راستای برنامه شرکت جهت کاهش 10 میلیارد دلاری هزینه‌ها تا سال 2025، تصمیم دارد تعداد نامشخصی از نیروهای خود را تعدیل کند. با وجود اینکه طرح‌ احداث کارخانه‌های اینتل برای سال‌های آتی همچنان پابرجاست، برخی از کارخانه‌های کنونی شرکت ظرفیت تولید خود را پایین‌تر آورده‌اند. به‌علاوه، اینتل قصد دارد برخی از برنامه‌های هزینه‌بر خود (مثل خرید تجهیزات گران‌قیمت) را تا زمانی که تقاضا این سرمایه‌گذاری‌ها را ایجاب نکرده، به تأخیر بیندازد.

به طریق مشابه، AMD – رقیب دیرینه اینتل – نیز طی هفته گذشته اعلام کرد که با توجه به تلاش‌های شرکت برای کاهش هزینه‌های عملیاتی، نسبت به استخدام نیروهای جدید محتاطانه‌تر عمل خواهد کرد. اقدامات یادشده از سوی کمپانی‌ها در حالی انجام می‌شود که نگرانی‌های ناشی از رکود اقتصادی، در مقیاس بالاتری بخش تکنولوژی را به تعدیل نیرو و کاهش هزینه‌ها وادار کرده است؛ از فروشگاه‌های آنلاین مثل آمازون گرفته تا کمپانی‌های حمل و نقل مثل Lyft.

این شرایط نابه‌سامان در بازار محصولات نیمه‌رسانا در حالی خود را نشان داده که بازار دو سال درخشان را پشت سر گذاشته بود؛ بازه دو ساله‌ای که به دلیل تقاضای بالا برای خرید کامپیوتر، گوشی هوشمند، خودرو و خدمات اینترنتی، نیاز به تراشه‌ها به شدت حس می‌شد. ناگفته نماند، صنعت تراشه به طور کلی یک کسب‌وکار دوره‌ای‌ست و در هر سال دچار فراز و فرود می‌شود، اما رکود کنونی بازار (نسبت به آنچه در دهه‌های قبل شاهد بودیم) شدیدتر و طولانی‌تر بوده است. علت این پدیده نیز – همان طور که گفته شد – به همه‌گیری کرونا و به راه افتادن موج بی‌سابقه برای دورکاری و یادگیری از راه دور مربوط می‌شود.

آکاش پالکیوالا (Akash Palkhiwala)، مدیر ارشد مالی کوالکام، در توصیف آنچه بر بازار گذشت می‌گوید: «چیزی که اتفاق افتاده آن است که فضای اقتصاد کلان وخیم شده و ما از دوره‌ کمبود عرضه به کاهش تقاضا گذر کرده‌ایم. این یک تغییر بی‌سابقه طی مدت زمانی کوتاه به شمار می‌رود».

در ادامه بد نیست نگاهی داشته باشیم به برنامه شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای خود. به عنوان مثال، کمپانی Micron Technology (سازنده حافظه) در ماه سپتامبر اعلام کرد که هزینه سرمایه‌ای شرکت برای سال مالی جاری با افت 30 درصدی به حدود 8 میلیارد دلار رسیده است. اینتل انتظارات خود از هزینه سرمایه‌ای امسال را تا 2 میلیارد دلار کاهش داد تا مجموع هزینه‌های سرمایه‌ای این شرکت به حدود 25 میلیارد دلار بالغ شود. کمپانی تایوانی TSMC، بزرگ‌ترین تراشه‌ساز قراردادی دنیا، نیز پیش‌بینی خود از هزینه سرمایه‌ای امسال را تا 10 درصد کمتر برآورد کرد.

برای برخی سازندگان تراشه، قواعد فصلی همیشگی دیگر کارساز نیست. تولیدکنندگان محصولات الکترونیکی معمولا پیش از سه‌ماهه چهارم (فصل فروش مقارن با سال نوی میلادی) اقدام به انبار کردن تراشه می‌کنند، اما به گفته پالکیوالا، این اتفاق امسال رخ نداده است. وی می‌گوید: «آنچه که می‌بینیم نقطه مقابل آن است، لذا اینکه شرایط تا این اندازه سریع تغییر کرده است، جای تعجب دارد».

گزارش وال استریت ژورنال حاکی از آن است که ارزش سهام در شاخص PHLX Semiconductor (فهرست 30 شرکت بزرگ آمریکایی فعال در عرصه نیمه‌رسانا) بیش از 40 درصد افت داشته که تقریبا دو برابر میزان افت در S&P 500 است (S&P 500 به فهرستی از 500 سهام برتر در بازار بورس نیویورک و نزدک گفته می‌شود). گفتنی‌ست، فروش زیر قیمت تراشه، چندین شرکت سازنده تراشه را تحت تأثیر قرار داده است، از جمله کمپانی Nvidia که از لحاظ ارزش بازار، بزرگ‌ترین کمپانی سازنده تراشه در آمریکا محسوب می‌شود.

حقیقت ماجرا آن است که آنچه تا پیش از این نقطه قوت بازار محسوب می‌شد، در حال حاضر بلای جان رکود کنونی شده است. زمانی که تقاضا برای خرید کالاهای دیجیتال به شدت بالا رفت، بسیاری از تولیدکنندگان شروع به انبار کردن تراشه کردند تا بتوانند با سرعت بیشتری به این تقاضا پاسخ دهند. اما حال که مصرف‌کنندگان به اندازه دوران کرونا گوشی یا کامپیوتر نمی‌خرند، تولیدکنندگان به جای گرفتن سفارش‌های جدید، صرفا اقلام موجودی خود را به فروش می‌رسانند.

به باور مدیران اجرایی صنعت نیمه‌رسانا، برون رفت از شرایط موجود به این زودی امکان‌پذیر نیست. پت گلسینگر (Pat Gelsinger)، مدیرعامل اینتل، بر این باور است که این بلاتکلیفی اقتصادی تا سال 2023 پابرجا خواهد ماند. همچنین، طبق پیش‌بینی پالکیوالا، ضعف این بازار تا سپتامبر سال آینده ادامه خواهد داشت. Micron نیز حداقل تا نیمه نخست سال آینده، ثباتی را برای بازار حافظه کامپیوتر متصور نیست.

در حالی که هم‌اکنون کمپانی‌های سازنده تراشه محتاطانه‌تر عمل می‌کنند، بسیاری از مدیران اجرایی اعتقاد دارند که پس از این مشکلات کوتاه-مدت، رشدی بلند-مدت در انتظار این صنعت است. در تأیید این مطلب، بد نیست بدانید انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروهای الکتریکی، دیوایس‌های اینترنت اشیا و عینک‌های واقعیت افزوده، همگی به تراشه‌های پیشرفته نیاز دارند. از این رو پیش‌بینی می‌شود حجم بازار نیمه‌رساناها تا سال 2030 تقریبا دو برابر شده و میزان فروش آن از 1 تریلیون دلار فراتر رود.

جالب است بدانید در آمریکا و اروپا مشوق‌های فراوانی از سوی دولت‌ها برای ساخت کارخانه‌ در نظر گرفته شده که می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را جبران کند. با توجه به اینکه صنعت نیمه‌رسانا از حیث ژئوپولیتیکی نیز اهمیت زیادی دارد، دولت‌های غربی به دنبال آنند که سهم بیشتری از تولید در این بازار را به خود اختصاص دهند. گفتنی‌ست، به موجب یکی از لوایحی که امسال در ایالات متحده به تصویب رسید، دولت موظف شد تا مشوق‌های قابل‌توجهی را صرف گسترش صنعت نیمه‌رسانا کند، از جمله کمک هزینه احداث کارخانه تولید تراشه (به ارزش 39 میلیارد دلار) و همچنین معافیت مالیاتی برای خرید تجهیزات.