واحد خبر mobile.ir : بر اساس گزارش CNN در روز پنج‌شنبه 5 آگوست سال جاری میلادی (14 مرداد 1400) طرحی در ایالات متحده آمریکا در دست بررسی است که مطابق آن، کاربران گوشی‌های هوشمند از حقی موسوم به «حق تعمیر» یا Right to Repair برخوردار خواهند شد و دستگاه‌ها در آینده باید به گونه‌ای طراحی شوند که امکان تعمیر سریع‌تر و ارزان‌تر آن‌ها وجود داشته باشد. اگر این طرح به تأیید دولت آمریکا برسد، تولیدکنندگانی مانند اپل را وادار خواهد کرد تا بر خلاف رویه کنونی این شرکت که تعمیر دستگاه‌هایی همچون آیفون توسط تعمیرکاران مستقل را دشوار می‌سازد، شرایط را برای اقدامات اصلاحی فراهم سازند.

درخواست تغییر مقررات «حق تعمیر» یکی از جنبش‌های اجتماعی است که حرکت آن به تازگی سرعت یافته است. این مطالبه را باید در بستر وسیع‌تر تضاد منافع میان صاحبان فناوری و مصرف‌کنندگان نگریست که در جهت حذف موانع موجود برای استفاده کامل مصرف‌کننده از محصول خریداری‌شده و همچنین مزایای احتمالی برای محیط زیست شتاب گرفته است. جنبش «حق تعمیر» ابتدا در حوزه وسایل نقلیه آغاز شد و اینک گستره آن به دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی رسیده است.

البته شرکت‌های بزرگ فناوری از جمله مایکروسافت و اپل، فعالانه در برابر حق تعمیر مقاومت می‌کنند. مسأله‌ای که با نگاه به درآمدها و منافع این کمپانی‌ها به خوبی قابل درک است. به علاوه الزام به ارائه راهنما برای تعمیر دستگاه‌ها، احتمال افشای برخی اطلاعات و اسرار فنی و تجاری را در پی دارد که شرکت‌های بزرگ از این جهت نیز با فشار مقرراتی برای اعطای حق تعمیر مخالفت می‌کنند.

همان طور که می‌دانید اپل و شماری از دیگر تولیدکنندگان گوشی هوشمند از چسب‌های مخصوص، باتری‌ها و حافظه‌های غیر قابل تعویض و مواردی از این دست استفاده می‌کنند؛ با این ادعا که انجام این کار، سبب اطمینان از تعمیر صحیح گوشی‌های هوشمند خواهد شد. حال جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، از کمیسیون فدرال تجارت (FTC کوتاه‌شده Federal Trade Commission) خواسته است با تدوین قوانین جدید، مانع ایجاد چنین محدودیت‌های برای تعمیر گوشی‌های هوشمند توسط فعالان مستقل شود و کاربران بتوانند به انتخاب خود، تعمیرکار گوشی را انتخاب کنند. FTC در سال 1914 میلادی با هدف حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و اجرای قانون رقابت از طریق پیشگیری یا از بین بردن فعالیت‌های تجاری غیر مفید تأسیس شده است.

یک هفته پس از این اظهار نظر بایدن که حدود یک ماه پیش صورت گرفت، کمیسیون فدرال تجارت متعهد شد تا کاربران را از این محدودیتهای غیرقانونی در مسیر تعمیر برای بسیاری از محصولات از جمله گوشی‌های هوشمند رها سازد. به این ترتیب در صورت تدوین و تصویب مقررات جدید، کمپانی‌های تولیدکننده ملزم خواهند شد تا قطعات، ابزارها، شیوه‌های عیب‌یابی و راهنماهای تعمیرات را در اختیار کسب‌وکارهای مستقل قرار دهند.

از دید کایل وینز (Kyle Wiens)، مدیر عامل و بنیان‌گذار شرکت iFixit (شرکت آمریکایی فعال در زمینه انتشار آنلاین راهنمای تعمیر رایگان لوازم الکترونیکی مصرفی)، با تغییر قوانین کنونی حق تعمیر، طراحی دستگاه به هیچ وجه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، بلکه تمرکز بیشتری بر فرصت‌های تعمیرات انجام خواهد شد. این امر تولیدکنندگان را ترغیب می‌سازد تا مواردی مانند شیوه بسته شدن دستگاه یا تعویض باتری آن را برای سادگی بیشتر تغییر دهند.

اما دیوید مک‌کوئین (David McQueen) مدیر پژوهشی موسسه ABI Research با اشاره به رویکرد شرکت‌ها در روند تولید به این نکته اشاره می‌کند که حتی افزودن شدن یک پیچ یا حفره‌ای جدید، ممکن است بر درجه حفاظت یا IP گوشی تأثیرگذار باشد. به گفته مک‌کوئین سازندگان تلاش بسیاری کرده‌اند تا دستگاه‌های خود را در برابر آب و گرد و غبار محفاظت کنند. از نگاه او «فروشندگان اسمارت‌فون سخت کوشیده‌اند تا به این سطح بالای حفاظت دست پیدا کنند، اما اگر بنا باشد دستگاه‌ها پیچهای بیشتری داشته باشند و باز کردن آن‌ها آسان‌تر باشد، آیا این رتبه‌بندی‌ها به خطر نخواهد افتاد و جایگاه آن‌ها تنزل پیدا نخواهد کرد؟»

این دشواری خود به پرسش دیگری می‌انجامد که مک‌کوئین از آن چنین یاد می‌کند: «آیا برخی شرکت‌ها با علم به این که تعمیر یا تعویض قطعات دستگاه آسان است، در همه مدل‌های خود از قطعات درجه یک استفاده خواهند کرد؟» او در ادامه افزوده است که اگر تولیدکننده برای مقابله با این احتمال، محصولاتی را با اجزای با کیفیت پایین به فروش برساند، در نهایت به ارزش برند خود آسیب خواهد رساند.

استراتژی کنونی تولیدکنندگان به این امر معطوف است که تعمیر گوشی برای کاربر در مقایسه با خرید یک دستگاه جدید، گران‌تر تمام شود و این درست همان نقطه‌ای است که از دید افرادی همچون پدرو پاچکو (Pedro Pacheco)، مدیر ارشد گارتنر باید تغییر کند. به باور او، تولیدکنندگان باید شیوه‌ای را در طراحی انتخاب کنند که هزینه تعمیر دستگاه کاهش یابد.

اقدام دولت ایالات متحده آمریکا برای تنظیم مقررات مرتبط با تعمیر گوشی‌های هوشمند از دید موافقان این طرح، موجب صرفه‌جویی بسیار در هزینه مصرف‌کنندگان خواهد شد. چنان که لوئیس راسمن (Louis Rossmann)، فعال حقوق تعمیر و مالک گروه تعمیراتی Rossmann با داشتن 1.6 میلیون دنبال‌کننده در یوتیوب در این باره می‌گوید: اگر یک تراشه 12 دلاری با خراب شدن باتری رایانه از کار بیفتد، من می‌توانم با دریافت چند صد دلار آن را تعمیر کنم؛ اما اپل برای تعمیر همین تراشه، 1500 دلار از مالک دستگاه دریافت می‌کند.

تغییراتی که توسط قانون‌گذاران آمریکا اِعمال خواهد شد، ممکن است الزاماتی را درباره برخی قطعات مانند تراشه‌ها ایجاد کند که کمپانی‌ها مایل به عرضه آن‌ها به تعمیرگاه‌های مستقل نیستند. به گفته راسمن، قوانین جدید به این معنا خواهند بود که اگر شرکت‌ها قصد داشته باشند از چیپ خاصی استفاده کنند، تعمیرکنندگان نیز می‌توانند با خرید همین تراشه، در صورت نیاز مالک دستگاه، آن را تعمیر کنند.

در حالی که سازندگان گوشی های هوشمند تنها کسانی نیستند که به دلیل مانع‌تراشی برای تعمیرات مستقل دستگاه‌ها با انتقاداتی روبرو هستند، این مقررات جدید به طور خاص آن‌ها را برای انجام کارهایی که تعمیرات را «گران‌تر و وقت‌گیرتر» می‌کنند تحت فشار قرار خواهد داد. این فشار نظارتی می‌تواند نه تنها انتخاب نحوه تعمیر دستگاه را به کاربران واگذار می‌کند، بلکه کمپانی‌ها را به تغییرات ظریف در شیوه‌های ساخت وادار خواهد کرد.

اپل در سال 2019 و در جلسه استماع توضیحات در کمیته قضایی کنگره آمریکا، نگرانی خود را درباره ایمنی و اطمینان‌پذیری در روند تعمیرات ابراز کرده بود؛ چرا که روند تعمیر دستگاه‌های تولیدی خود را به شدت کنترل می‌کند. همچنین در اظهار نظر متفاوتی که البته بسیاری آن را ساختگی دانسته‌اند، اپل از سود نبردن از فرایند تعمیر گوشی‌های خود سخن گفته است. البته ابرشرکت آمریکایی همواره از توضیح بیشتر درباره میزان درآمد خود از بخش تعمیرات یا برنامه‌های احتمالی برای تغییر در طراحی گوشی‌ها، به منظور سازگاری با مقررات خودداری کرده است. با این حال در برخی گفت‌وگوها، با اشاره به گزارش پیشرفت زیست محیطی خود در سال 2020، اعلام کرده که به دسترسی آسان کاربران برای دریافت خدمات امن و قابل اعتماد تعمیر متعهد است.

از جمله ابهامات و آثار ناشی از مقررات جدید، نحوه عملکرد بخش Genius bar (ایستگاه فنی پشتیبانی اپل) در فروشگاه‌های این شرکت است که سرنوشت آن در صورت مراجعه افراد برای تعمیر به دیگر مراکز، در هاله‌ای از ابهام فرو خواهد رفت. به علاوه پرسش مهم‌تر این است که شرکت‌هایی مانند اپل، از این پس چگونه مشتریان را متقاعد خواهند که دستگاه جدیدی خریداری کنند؛ حال آن که تعمیرات در مقایسه با صرف هزینه برای خرید مدلی جدید ارزان‌تر خواهد بود.