واحد خبر mobile.ir : نخستین آیفون در سال 2007 وارد بازار شد و نخستین گوشی هوشمند اندرویدی (با نام HTC Dream) در سال 2008 به دست مصرف‌کنندگان رسید. از آن مقطع تاکنون، تولید آیفون منحصرا توسط اپل انجام شده و با وجود اینکه اندروید یک سیستم‌عامل متن‌باز است، از جهات مختلف امتیازات فراوانی را برای گوگل به همراه داشته است. طی این سال‌ها سیطره اپل و گوگل بر قواعد بازار موبایل به قدری زیاد شده که واکنش بسیاری از نهادهای بین‌المللی را به همراه داشته است، زیرا شرایط دنیای فناوری به گونه‌ای پیش رفته که نوعی انحصار را برای اپل و گوگل به وجود آورده است. بدیهی‌ست که انحصار در هر عرصه‌ای فسادزا بوده و مانع از رقابت و نوآوری می‌شود.

از جمله سازمان‌هایی که درباره قدرت بیش از حد اپل و گوگل ابراز نگرانی کرده، یک نهاد نظارت بر رقابت در بریتانیا به نام «سازمان رقابت و بازارها» یا CMA است. طبق گزارشی که روز سه‌شنبه 14 دسامبر 2021 (23 آذر 1400) در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت بریتانیا منتشر شد، سازمان رقابت و بازارها – که یک نهاد غیروزارتخانه‌ای محسوب می‌شود – در سال جاری میلادی در رابطه با نگرانی‌های موجود بر سر قدرت بیش از اندازه اپل و گوگل، اقدام به راه اندازی تحقیق و تفحص کرده است. به گفته CMA نگرانی‌ها به این دلیل است که مهم‌ترین مؤلفه‌های یک گوشی هوشمند توسط این دو شرکت آمریکایی تعیین می‌شود، از جمله سیستم‌عامل (iOS یا اندروید)، فروشگاه اپلیکیشن (App Store و Google Play) و مرورگر (Safari و کروم) که در کنار هم، اکوسیستم این دو شرکت را تشکیل می‌دهند.

به گفته آندریا کوشلی (Andrea Coscelli)، مدیرعامل CMA، اپل و گوگل به شکل مفسده‌آمیزی نحوه استفاده ما از گوشی‌های موبایل را در دستان خود قبضه کرده‌اند و نگرانی CMA آن است که این انحصار می‌تواند موجب محرومیت میلیون‌ها نفر در سراسر بریتانیا شود. اظهارات اخیر CMA هشداری جدید برای کمپانی‌های حوزه فناوری محسوب می‌شود. این نهاد چندی پیش با حمایت دولت بریتانیا، پروژه تحقیق و تفحص قدرت این کمپانی‌ها در دنیای آنلاین را در دستور کار قرار داده بود.

CMA در 14 دسامبر (23 آذر) اعلام کرد که یافته‌های اولیه تحقیق و تفحص درباره اپل و گوگل را مورد رایزنی قرار داده و تا تاریخ 7 فوریه 2022 (18 بهمن 1400) پذیرای پاسخ کارشناسان است. احتمالا CMA گزارش نهایی در این زمینه را تا ماه ژوئن سال آینده منتشر خواهد کرد. به گفته کریس فیلپ (Chris Philp)، وزیر فناوری و اقتصاد دیجیتال بریتانیا، انتظار می‌رود با در پیش گرفتن سیاست‌های حامی رقابت از سوی دولت بریتانیا، کسب‌وکارهای کوچک هم بتوانند در کنار غول‌های فناوری در یک میدان به رقابت بپردازند.

وقتی شما یک دیوایس موبایل را خریداری می‌کنید، عملا به یکی از دو اکوسیستم اپل (iOS) یا گوگل (اندروید) وارد می‌شوید. در نتیجه، اپل و گوگل می‌توانند نحوه ارائه محتوای آنلاین به کاربران – مثل اپلیکیشن‌های موبایل و وب‌سایت‌ها – را کنترل کنند. همچنین، این دو شرکت می‌توانند میدان رقابت را به‌ سمت سرویس‌های خود متمایل کنند؛ به عنوان مثال، اپل به هیچ فروشگاه اپلیکیشنی اجازه فروش اپ‌های iOS را نداده و مرورگر Safari نیز به طور پیش‌فرض در همه آیفون‌ها و آی‌پدها نصب است. به طریق مشابه، کروم و Google Play نیز به طور پیش‌فرض در تقریبا همه دیوایس‌های اندرویدی نصب هستند.

علت نگرانی CMA آن است که انحصار دوگانه اپل و گوگل در عرصه موبایل، باعث کاهش رقابت شده و گزینه‌های معنادار کمتری را برای مشتریان باقی می‌گذارد. نکته منفی دیگر آن است که در نتیجه این انحصار، کاربران از محصولات و سرویس‌های جدید و نوآورانه – مثل اپلیکیشن‌های تحت وب – و همچنین راه‌های جدید بازی از طریق سرویس‌های ابری در دیوایس‌های مجهز به iOS محروم خواهند شد. نگرانی دیگر CMA آن است که نبود رقابت در این بازار می‌تواند باعث افزایش قیمت‌ها شود. از جمله مواردی که ممکن است با افزایش غیرمنطقی قیمت همراه باشند می‌توان به آیفون، اشتراک اپلیکیشن‌ها و خریدهای انجام‌شده از طریق اپلیکیشن‌ها اشاره کرد.

به جز موارد گفته شده، توسعه‌دهندگان نیز از اپل و گوگل چندان راضی به نظر نمی‌رسند. توسعه‌دهندگان مجبورند برای رساندن محصول خود به دست کاربران، از قوانین فروشگاه‌های اپلیکیشن اپل و گوگل – که ظاهرا بیش از اندازه دست‌وپاگیر هستند – پیروی کنند. در برخی موارد پرداخت کمیسیون 30 درصدی به اپل و گوگل، تنها یکی از این قوانین است.

استدلال کمپانی‌های اپل و گوگل آن است که بسیاری از این قوانین و کنترل‌ها برای حفظ امنیت و کیفیت خدمت‌رسانی به کاربران – و در برخی موارد، صیانت از اطلاعات شخصی کاربران – ایجاد شده است. حتی CMA نیز این استدلال را قبول دارد، اما نگرانی این نهاد از آن جهت است که اپل و گوگل بر پایه همین دلایل، تصمیماتی را اخذ می‌کنند که به نفع سرویس‌های آنها بوده و حق انتخاب را از کاربران می‌گیرد.

در گزارش اخیر، CMA برای حل مشکلات فوق یک سری راه‌کار پیشنهاد کرده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• فراهم کردن شرایطی که در آن جایگزین کردن گوشی اندرویدی با آیفون (یا بالعکس) برای کاربران آسان‌تر شده و با این کار داده‌های کاربر از بین نرود

• تسهیل نصب اپلیکیشن از طریق روش‌هایی غیر از App Store و Google Play (از جمله اپلیکیشن‌های تحت وب)

• دادن اختیار به کاربر برای انجام پرداخت‌های درون-اپلیکیشنی از راه‌هایی غیر از سیستم‌های پرداخت اپل و گوگل

• تسهیل انتخاب راه‌حل‌های جایگزین به جای پیش‌فرض‌های اپل و گوگل در سرویس‌هایی از قبیل مرورگرها