واحد خبر mobile.ir : در ابتدای ماه اکتبر، زمانی‌که بیشتر نقاط چین برای تعطیلات Golden Week کارهای خود را متوقف می‌کنند، در مجموعه‌های تأمین‌کننده محصولات اپل اوضاع برعکس بوده و کارخانه‌هایی مثل فاکس‌کان، پگاترون و موارد مشابه برای سرعت بخشیدن به تولید آخرین آیفون ساخت اپل وارد اضافه‌کاری و شیفت‌های 24 ساعته می‌شوند. امسال اما نه‌تنها از اضافه‌کاری خبری نیست بلکه کارگران به مرخصی رفته‌اند! به گفته Nikkei Asia به نقل از «منابع متعدد آگاه از شرایط» برای اولین بار در طی بیش از یک دهه گذشته خط تولید آیفون و آی‌پد به‌دلائلی همچون مشکلات زنجیره تأمین کالا و محدودیت‌های استفاده از برق در چین برای چندین روز به‌طور کامل متوقف شده است.

یک مدیر زنجیره تآمین دخیل در این شرایط در گفت‌وگو با Nikkei Asia ضمن اشاره به این نکته که به‌دلیل محدودیت قطعات و چیپ‌ها، اضافه‌کاری در تعطیلات و پرداخت حقوق بیشتر برای «کارکنان خط مقدم» توجیه منطقی ندارد می‌افزاید: «این [اتفاق] هرگز در گذشته نیفتاده است. تعطیلات چینی golden holiday در گذشته همیشه پر هیاهوترین زمان [برای اپل] بوده؛ جایی‌که تمامی مونتاژکنندگان برای ارتقاء تولید به‌کار گرفته می‌شدند.»

بحران کمبود چیپ‌ست از چندین و چند ماه پیش بسیاری از شرکت‌های سازنده ابزارهای الکترونیکی در صنایع مختلف از سازندگان کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند گرفته تا سازندگان خودرو را درگیر خود ساخته اما اپل تا همین چندی پیش با تکیه بر برخی دور اندیشی‌ها و البته روابط متمایز خود با سازندگان کلیدی این صنعت (و در رأس آن‌ها TSMC) تا حدودی از اثرات ویرانگر این بحران برکنار مانده بود. این بحران اما بالاخره دامن اپل را هم رفت و در آوریل امسال تولید برخی از مدل‌های مک‌بوک و آی‌پد را به‌تأخیر انداخت. این شرایط در آخرین گزارش مالی اپل از سه‌ماهه منتهی به سپتامبر 2021 نیز پدیدار شد و تیم کوک (Tim Cook) مدیرعامل این شرکت ضمن پیش‌بینی تأثیر 6 میلیارد دلاری محدودیت‌های زنجیره تأمین، آن‌ها را فراتر از انتظار توصیف کرد و از زیان بزرگ‌تری برای سه‌ماهه پایانی امسال (منتهی به دسامبر 2021) سخن گفت.

پس از رونمایی از خانواده آیفون 13 و آی‌پدهای جدید در سپتامبر گذشته شرایط برای اپل حتی سخت‌تر نیز شد و عقب افتادن این شرکت از اهداف تولید پیش‌بینی شده خود، به ضررهای میلیارد دلاری برای این مجموعه انجامید. برای مشخص شدن شدت این ماجرا، کافی‌ست بدانیم که در بسیاری از کشورها از هم‌اینک برای خرید یک محصول اپل به‌ عنوان هدیه سال نو کاملا دیر شده است! اپل با تولید بیش از 200 میلیون آیفون، 20 میلیون مک‌بوک، 50 میلیون آی‌پد و بیش از 70 میلیون AirPods در سال بی‌شک در جایگاه غیر قابل رقابتی در دنیای کالاهای مصرفی الکترونیکی قرار دارد اما حتی این امپراتوری نیز از مشکلات فراگیر زنجیره تأمین در سال جاری برکنار نبوده و حالا در میانه فصل برداشت محصول یعنی قله فروش این شرکت در تعطیلات سال نو، کابوس تلخی را پیش از کریسمس تجربه می‌کند. این مسئله را باید یک نمونه بحرانی از ویرانی گسترده‌تری تلقی کرد که مشکلات ناشی از زنجیره تأمین در شرکت‌ های سازنده کالاهای مصرفی به‌وجود آورده است؛ مشکلاتی که بخشی از آن‌ها را باید در بسته شدن کارخانه‌ها به‌دلیل پاندمی COVID-19، مشکلات لجستیکی و محدودیت‌های ناشی از تولید انرژی جست‌وجو کرد.

Nikkei برای روشن‌تر شدن بحران پیش روی اپل از این نیز فراتر رفته و با مصاحبه با بیش از 20 مدیر اجرای صنعتی در سه قاره مختلف، دنبال کردن مسیر تولید قطعات داخلی گوشی آیفون 13 پرو مکس و در کنار هم قرار دادن شواهد و قرائن از چالش‌های بی‌سابقه پیش روی اپل سخن می‌گوید. این چالش‌ها را با آن‌که می‌تواند به آشفتگی ناشی از دوران COVID-19 نسبت داد اما بسیاری از آن‌ها در مسائل پیش از همه‌گیری جهانی و بیش از همه تنش‌های مابین آمریکا و چین بر سر فناوری‌های حساس ریشه دارند.

اپل به‌گفته Nikkei به‌نقل از افراد درگیر در زنجیره تولید، در ماه سپتامبر و اکتبر، 20 درصد از اهداف قبلی خود برای تولید گوشی‌های جدید خانواده آیفون 13 عقب‌تر بود و تازه این کمبود پس از آن رخ داده بود که اپل تمامی قطعات لازم در خطوط تولید دیگر خود را به ساخت آیفون‌های پرچمدار جدید (به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع درآمدی این شرکت) اختصاص داده و دیگر محصولات مثل آی‌پدها و گوشی‌های قدیمی‌تر آیفون 12 و آیفون SE را فدای سری آیفون 13 کرده بود. بدین‌ترتیب در همین بازه زمانی خط تولید دیگر محصولات به‌دلیل تخصیص منابع آن‌ها به آیفون، طبیعتا با ضربه جدی روبرو شده و به‌نقل از منابع متعدد Nikkei تولید آی‌پد و آیفون‌های قدیمی‌تر به‌ترتیب به 50 و 25 درصد کمتر از اهداف پیش‌بینی شده کاهش پیدا کرد. این شرایط در ماه نوامبر نیز ظاهرا با تغییر خاصی روبرو نشده است.

اپل تحت این فشار بی‌سابقه اهداف خود برای تولید محصولات مختلف را کاهش داد و برای مثال به‌جای تعداد 95 میلیونی پیش‌بینی شده برای خانواده آیفون 13 حالا از تولید 83 تا 85 میلیون تا پایان سال سخن می‌گوید. این شرایط برای کل سال نیز صادق است و به‌رغم افزایش مجدد تولید در ماه نوامبر، این شرکت هنوز 15 میلیون عقب‌تر از ساخت 230 میلیون آیفونی‌ست که در ابتدای سال 2021 پیش‌بینی کرده بود؛ امری‌که البته اپل هنوز نظری در رابطه با آن اظهار نکرده است.

Nikkei در ادامه این مطلب نگاهی با نگاهی به قطعات داخلی آیفون 13 پرو مکس در جست‌وجوی علت مشکلات اپل در تأمین قطعات پرداخته است؛ به‌گفته Nikkei، مشکل اصلی در این میان، گران‌ترین و حیاتی‌ترین قطعات (مثل پروسسور 45 دلاری A15، مودم 5G داخلی و حتی نمایشگر پیشرفته OLED که این آخری ممکن است 105 دلار قیمت داشته باشد) نبوده و مسئله را اغلب باید در برخی قطعات کوچک «جانبی» مثل چیپ‌های کنترل توان از شرکت Texas Instruments، ترانسیورهای شرکت Nexperia و چیپ‌های ارتباطی برادکام جست‌وجو کرد؛ مشکل مهم در این میان این است که چیپ‌هایی از این دست مختص آیفون، گوشی‌های هوشمند و حتی کالاهای مصرفی الکترونیکی نبوده و از آن‌ها در طیف بسیار وسیعی از کاربردها از کامپیوترها و مراکز داده گرفته تا لوازم خانگی و حتی اتومبیل‌های متصل (connected cars) نیز استفاده می‌شود!

یک نماینده شرکت Nexperia در این رابطه می‌گوید:‌ «کل صنعت نیمه هادی... به توجه به افزایش زمان سفارش تا زمان تحویل (lead time) برای مواد خام، قادر به برآورده ساختن این نیاز بحرانی نیست. [که] این به کمبود منجر می‌شود.» برای مشخص شدن اوضاع بحرانی اپل باید شرایط هریک از کارخانه‌های سازنده قطعات حیاتی آن را دنبال کنیم؛ برای مثال قرنطینه و لاک‌دان چندین ماهه در ویتنام تأثیر بزرگی بر ماژول دوربین ساخت شرکت شارپ برجای گذاشته که به‌نوبه خود تولید محصول نهایی را با مشکل روبرو ساخت؛ مشکلات COVID-19 در مالزی بر بسیاری از قطعات الکترونیکی و چیپ‌ها تأثیر گذاشت و نقش کلیدی کشورهای جنوب شرقی آسیا در پکیجینگ نهایی و تست چیپ‌ها نیز این مشکلات را کاملا تقویت کرده است. ضربه نهایی بر پیکر تولید اپل در این میان با محدودیت‌های غیر منتظره مصرف برق در چین وارد شد که پروسه تولید را هرچه بیشتر با اختلال روبرو ساخت. یک مدیراجرایی تأمین‌کننده اپل در گفت‌وگو با Nikkei این بحران را این‌گونه توصیف می‌کند:‌ «حتی اگر شما 99 درصد از قطعات [مورد نیاز برای ساخت] را آماده در دست خود داشته باشید، اگر با کمبود یک، دو یا سه قطعه روبرو شوید، امکان شروع پروسه مونتاژ نهایی، امکان‌پذیر نخواهدبود.»

اپل امسال با خارج شدن هواوی از بازار موبایل به‌دلیل فشارها و تحریم‌های آمریکا سالی درخشان را انتظار می کشید و عملا میزان عرضه آیفون در 9 ماهه اول امسال نیز نسبت به سال 2020 با 30 درصد ارتقاء روبرو شد؛ این شرایط اما به‌دلائلی که وصف آن رفت در عمل با مشکلات بزرگی روبرو شد و حالا بسیاری از سفارش‌های این شرکت با تأخیرهای فراوانی روبرو شده‌اند به طوری که مطابق جدول زیر در صورت که در روز اول دسامبر برای تهیه یک آی‌پد جدید اقدام می‌کردید در بسیاری از کشورها زودتر از اواسط یا اواخر ژانویه آن را دریافت نخواهید کرد و این موضوع برای آیفون 13 پرو و نیز با این‌که نسبت به زمان تحویل 5 هفته‌ای یک ماه پیش بهتر شده اما هنوز در بسیاری از مناطق بین یک تا دو هفته است.

شرکتی مثل اپل به‌گفته Nikkei از طیف متنوع تأمین‌کنندگان جهانی برای چیپ و قطعات کالاهای خود بهره‌مند بوده است. این شرکت تا به امروز به‌ندرت برای تضمین خرید یک کالا با پرداخت رقمی بالاتر به شرکت تأمین‌کننده موافقت کرده چرا که بسیاری از تأمین‌کنندگان کالا برای پشتیبانی از اپل و جلوگیری از ریسک افتادن بازار به دست رقبای آن‌ها، هر کاری را انجام می‌دهند. اپل با چنین قدرت خرید بالایی، مشکل خاصی را پیش روی خود برای سال 2021 نمی‌دید و با آغاز تولید در اواخر آگوست، سری آیفون 13 را در پاییز به بازار عرضه کرد (برخلاف سال گذشته و تأخیرهای ناشی از COVID-19). در حالی که اوضاع کاملا بر وفق مراد اپل پیش می‌رفت ناگاه واریانت دلتا از کروناویروس در جنوب شرقی آسیا در تابستان گذشته، نزدیک به 10 هزار نفر از مدیران زنجیره تأمین، مهندسان و کارکنان تدارکات اپل را درگیر خود ساخت. نیروهایی که از چانه‌زنی قیمت با تأمین‌کنندگان جهانی تا نظارت بر کیفیت ساخت قطعات سخت‌افزاری و برنامه‌ریزی های لجستیکی این شرکت را بر عهده داشتند.

قرنطینه و لاک‌دان در مالزی که 13 درصد از ظرفیت مونتاژ و پکیجینگ چیپ‌ست را در جهان به خود اختصاص می‌دهد و مشکلات شرکت‌هایی مثل Rohm ،STMicroelectronics ،ams ،Murata Manufacturing ،ON Semiconductor ،Renesas Electronics ،Texas Instruments و Nexperia که همگی به‌طور مستقیم با اپل در ارتباطند محدودیت‌ها غول کوپرتینویی را چندین برابر کرده است. تولیدکنندگان ویتنامی که بسیاری از اجزای کلیدی دستگاه‌های اپل از جمله دوربین‌های آیفون را تولید می‌کنند درست زمانی‌که اپل آماده تولید انبوه آیفون 13 بود مجبور به تعلیق عملیات خود برای حداقل 2 ماه شدند. دولت ویتنام در این شرایط از کارخانه‌های که می‌خواستند همچنان باز بمانند خواسته بود تا برای جلوگیری از انتقال ویروس کارگران خود را 24 ساعته در محیط کارخانه نگه دارند؛ امری که به‌خصوص برای کمپانی‌هایی با هزاران کارگر غیر ممکن بوده و هیچ‌کس قادر نیست یک‌شبه خوابگاه‌هایی را برای هزاران نفر در محیط کارخانه‌ای احداث کند.

مشکلات اپل در این دوره گویا تمامی ندارد چرا که در اواخر سپتامبر با پیشی گرفتن انتشار گازهای گلخانه‌ای از اهداف محیط زیستی و افزایش قیمت ذغال‌سنگ، دولت چین محدودیت‌های تازه‌ای را بر مصرف برق در برخی نواحی صنعتی کلیدی شامل گوانگ‌دونگ (Guangdong) و جیانگ‌سو (Jiangsu) اعمال کرد که در آن از قضا چندین تأمین‌کننده اپل با بیش از 150 تسهیلات کارخانه‌ای به‌تولید قطعاتی حیاتی از مدارهای چاپی گرفته تا باتری مشغولند. بسیاری از این تأمین‌کنندگان از این قانون یک روز و یا حتی یکی دو ساعت قبل از آن‌که برق‌شان برای حداقل یک هفته محدود شود با خبر شدند و ضمن تلاش‌های گسترده برای مذاکره با مقامات محلی، چاره‌ای جز حفظ کارگران خود از ترس نبود نیروی کار بعد از بازگشت برق نیز نداشتند!

نگرانی‌های تولید‌کنندگان قطعات و البته خود اپل به سال آینده نیز ادامه پیدا می‌کند و بسیاری از شرکت‌ها از نبود امیدی برای حل این مشکل بزرگ در آینده نزدیک سخن به میان آورده‌اند. در این‌ میان شرکتی به بزرگی فاکس‌کان (بزرگ‌ترین کارخانه مونتاژ آیفون و بزرگ‌ترین سازنده قراردادی قطعات الکترونیکی در جهان) با وجود کسب درآمد قوی در فاصله ماه‌های جولای تا سپتامبر 2021 نسبت به ادامه این شرایط مثبت در سال آینده ابراز تردید کرده و بحران کمبود چیپ‌ست، تورم و رویدادهای ژئوپلیتیکی را در این این نگرانی خود موثر دانسته است.

نگفته پیداست که این شرایط نه‌ فقط برای اپل بلکه برای تقریبا تمامی شرکت‌های مختلف در سطح گوناگون در حال رخ دادن است و اپل در بعضی موارد شاید حتی از شرایط بهتری نیز برخوردار باشد چرا که پیش‌بینی وال‌استریت حاکی از آن است با تمامی مشکلات ذکر شده سود خالص اپل در سه‌ماهه پایانی سال 2021 با وجود از دست رفتن میلیاردها دلار درآمد، هنوز با 7 درصد افزایش نسبت به سال قبل به 30.8 میلیارد دلار بالغ خواهد شد.