واحد خبر mobile.ir : کمپانی اپل در 5 ژوئن 2017 (15 خرداد 1396) در جریان کنفرانس جهانی توسعه دهندگان اپل، از جدیدترین ورژن سیستم‌عامل iOS، یعنی iOS 11 رونمایی کرد. این سیستم‌عامل جدید در قالب یک آپدیت رایگان در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت (البته آیفون‌ X و آیفون 8 و 8 پلاس، با iOS 11 وارد بازار می‌شوند). iOS 11 تغییرات زیادی داشته و امکانات جدیدی را برای کاربر فراهم می‌کند. یکی از تغییرات بنیادی اپل در iOS 11، روی آوردن به فرمت‌های جدید برای ذخیره و پردازش عکس و ویدئو است. فرمت جدید مورد استفاده اپل برای فایل‌های تصویری HEIF و برای فایل‌های ویدئویی HEVC نام دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی فرمت HEIF پرداخته و آن را با فرمت متداول JPEG مقایسه کنیم.

HEIF، خلاصه‌شده High Efficiency Image File Format و به معنای "فرمت فایل تصویری با بازدهی بالا" بوده و به صورت "هیف" (بر وزن کیف) تلفظ می‌شود. شاید تصور کنید HEIF یک فرمت جدید باشد، اما باید بگوییم این فرمت برای اولین بار در سال 2013 ایجاد و در سال 2015 نهایی شد. به بیان دقیق‌تر، فرمت HEIF توسط گروه MPEG توسعه یافت؛ همان گروهی که فرمت AAC آنها در iTunes مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.. گفتنی است، هم‌اکنون تصاویر با فرمت HEIF در سیستم‌عامل‌های iOS 11 و macOS High Sierra پشتیبانی شده و در iOS 11 نیز علاوه بر JPEG می‌توان تصاویر را با فرمت HEIF ذخیره کرد.

قبل از پرداختن به ویژگی‌های HEIF باید به این قضیه اعتراف کنیم که JPEG – که یک ربع قرن است به عنوان فرمت تصاویر آنلاین از آن استفاده می‌شود – همچنان فرمت استاندارد فشرده‌سازی تصاویر بوده و در سراسر دنیا پشتیبانی می‌شود. اما در سال‌های اخیر، چندین الگوریتم‌ جدید فشرده‌سازی ظهور کرده‌اند که می‌توانند بدون آسیب زدن به کیفیت، اندازه فایل تصویری را بسیار بهتر از JPEG کاهش دهند. HEIF یکی از همین فرمت‌هاست که طبق ادعای اپل، میزان فشرده‌سازی آن به طور متوسط 2 برابر JPEG است. لذا می‌توان گفت یکی از بزرگ‌ترین مزایای HEIF آن است که عکس‌های گوشی، حجم کمتری را اشغال می‌کنند.

اگر بخواهیم ماهیت HEIF را تشریح کنیم، باید بگوییم که این فرمت به جای آنکه یک فایل واحد و تخت باشد، بیشتر به یک ظرف شباهت دارد که تصویر و ابرداده‌های آن را دربر می‌گیرد. این ویژگی باعث می‌شود که فرمت HEIF بتواند چندین تصویر (مناسب عکس‌های Live Photos در آیفون) را در خود جای داده و فایل‌های ابرداده‌های آن بتواند اطلاعات مربوط به ویرایش عکس را در خود نگه دارد. این بدان معناست که هر گونه تغییری که در تصویر ایجاد می‌کنید، غیرمخرب بوده و امکان حذف آن وجود دارد. در حالی که فرمت JPEG فاقد این ویژگی است.

فرض کنید امروز تنظیم رنگ یک عکس را تغییر می‌دهید، هفته آینده آن را برش زده و اندازه‌اش را عوض می‌کنید، و سرانجام چند روز بعد به این نتیجه می‌رسید که از تغییر رنگ اعمال‌شده رضایت ندارید. همانطور که گفته شد، با توجه به غیرمخرب بودن ویرایش در فرمت HEIF، به راحتی می‌توانید تنظیم رنگ را به حالت اولیه برگردانید. البته این امر مستلزم آن است که اپلیکیشن‌های ویرایش عکس و تصویر از ابرداده‌های HEIF پشتیبانی کنند. لذا می‌توان انتظار داشت که توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها به زودی در بروز‌رسانی‌های جدید، این قابلیت را به برنامه خود اضافه کنند.

الگوریتمی که HEIF برای فشرده‌سازی استفاده می‌کند، کارآمدتر بوده و همانطور که ذکر شد، موجب کاهش حجم فایل می‌شود. این خبر خوبی برای بسیاری از کاربران است، چرا که با توجه به افزایش کیفیت تصاویر و ویدئوها (مثل 4K که در حال تبدیل شدن به یک استاندارد است)، طبیعتا نگرانی کاربران از حجم باقیمانده از حافظه دیوایس‌شان، یکی از معضلات پیش رو خواهد بود. در این میان، با توجه به اینکه فرمت HEIF تقریبا دو برابر JPEG توانایی فشرده‌سازی دارد، حجم اشغال شده توسط آن، حدودا نصف JPEG خواهد بود.

یکی دیگر از برتری‌های HEIF نسبت به JPEG آن است که از رنگ 16 بیتی پشتیبانی می‌کند، در حالی که این میزان برای JPEG تنها 8 بیت است. محدودیتی که رنگ 8 بیتی برای فرمت JPEG ایجاد می‌کند، بیش از همه خود را در عکس‌هایی نشان می‌دهد که تغییر رنگ‌های آنها بسیار جزئی است، مثل عکس از آسمان صاف. معمولا در عکس‌هایی که با فرمت JPEG از آسمان صاف گرفته می‌شود، می‌توان نوارهای رنگی را مشاهده کرد که چندان جالب نیست، اما اگر همان عکس با فرمت HEIF گرفته شود، اثری از نوارهای رنگی دیده نخواهد شد.

گفته می‌شود تصاویر با فرمت HEIF از کیفیت بالاتری نسبت به JPEG برخوردارند. البته برخی کارشناسان با گرفتن عکس‌های مشابه در هر دو فرمت و مقایسه آنها در دیوایس‌ها و نمایشگرهای مختلف، به این نتیجه رسیده‌اند که از لحاظ کیفیت، تفاوت معناداری بین این دو دیده نمی‌شود.

با توجه به اوصاف فوق، آیا می‌توان گفت که HEIF یک فرمت ایده‌آل و بی‌نقص بوده و هیچ مشکلی ندارد؟ در پاسخ باید گفت بله و خیر. در اینکه HEIF یک فرمت جدید با مزایای قابل توجه نسبت به JPEG است، شکی نیست. اما باید توجه داشت که HEIF یک فرمت نوپا بوده و هنوز آن طور که باید و شاید فراگیر نشده و در حال حاضر برای استفاده از مزایای آن، به دیوایس‌های انگشت‌شماری محدود هستید. به عنوان مثال، اگر بخواهید آیفون خود را به یک رایانه ویندوزی متصل کرده و عکس‌های گوشی (با فرمت HEIF) را به آنجا انتقال دهید، فرمت عکس‌ها به JPEG (با حجم بالاتری نسبت به یک JPEG عادی) تبدیل شده و از تمام مزایای HEIF محروم خواهید شد.

البته این بدان معنا نیست که در iOS 11 دست کاربر در نوع فرمت بسته باشد. در این ورژن از iOS، در قسمت تنظیمات دوربین، دو گزینه برای فرمت تصاویر و ویدئوها در نظر گرفته شده است: یکی "High Efficiency" و دیگری "Most Compatible". در iOS 11، تنظیمات دوربین به طور پیش‌فرض روی گزینه High Efficiency قرار داشته که تصاویر را با فرمت HEIF و ویدئوها را با فرمت HEVC ذخیره می‌کند. اگر کاربر تمایلی به این دو فرمت نداشته باشد، می‌تواند به منوی تنظیمات رفته و گزینه Most Compatible را انتخاب کند تا فایل‌های تصویری و ویدئویی با همان فرمت‌های متداول JPEG و کدک H.264 ذخیره شوند.

با توجه به اینکه کاربران عکس‌های فراوانی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند، ممکن است این سؤال مطرح شود که اگر تصاویری که با فرمت HEIF ذخیره شده‌اند را به اشتراک بگذاریم، مشکلی پیش خواهد آمد یا خیر؟ در جواب باید بگوییم، اپل برای این مشکل هم چاره‌ای اندیشیده است؛ به این ترتیب که وقتی تصاویر آیفون یا آی‌پد را با دیوایسی که از فرمت HEIF پشتیبانی نمی‌کند، به اشتراک می‌گذاریم، خروجی تصاویر در هنگام انتقال با فرمت JPEG خواهد بود. همین اتفاق در هنگام به اشتراک‌گذاری تصاویر در شبکه‌های اجتماعی نیز رخ می‌دهد.

فرمت HEIF از تصاویر کمکی – نظیر نقشه‌های آلفا، نقشه‌های اختلافی و همچنین نقشه‌های عمق‌دار – پشتیبانی می‌کند؛ این بدان معناست که تصاویر با فرمت HEIF، داده‌های مربوط به عمق را حفظ می‌کنند. این ویژگی به کاربر اجازه می‌دهد که بتواند ویرایش را در "صفحه‌های" مختلفی از تصویر اعمال کند (مثل پیش‌زمینه، میان‌زمینه و پس‌زمینه). افزودن افکت بوکه نیز با پیروی از همین قانون، به راحتی قابل اجرا خواهد بود.

پشتیبانی از محدوده رنگی وسیع‌تر، نوارهای رنگی کمتر در گرادیان‌ها و پشتیبانی از چندین تصویر در یک فایل، از دیگر قابلیت‌های فرمت HEIF محسوب می‌شود. در یکی از جلساتی که در جریان WWDC 2017 با عنوان "کار کردن با HEIF و HEVC" برگزار شد، یک تصویر پانورامای 2.9 گیگاپیکسلی (درست خواندید "گیگاپیکسل"!) با رزولوشن 91,000×32,000 پیکسل و حجم بیش از 2 گیگابایت (با فرمت TIFF) به نمایش درآمد که حجم همین عکس با تبدیل شدن به فرمت HEIF، به 160 مگابایت کاهش یافت و امکان مشاهده آن در آیفون 7 فراهم شد (می‌توانید جزییات این جلسه را از اینجا تماشا کنید). گفته می‌شود، هدف نهایی فرمت HEIF، پشتیبانی از انواع مدیاهای مختلف – نظیر صوت و متن – خواهد بود.

حال که با ویژگی‌ها و مزایای فرمت HEIF آشنا شدیم، ممکن است این فکر به ذهنمان رسوخ کند که کمپانی اپل قصد نابودی فرمت JPEG را دارد. ولی این ذهنیت درست نیست. طی سال‌های اخیر JPEG رقبای زیادی داشته و این اولین باری نیست که یک فرمت جدید، JPEG را تهدید می‌کند (و مطمئنا بار آخر نیز نخواهد بود). اما نکته‌ای که در اینجا اهمیت دارد، آن است که فرمت HEIF با سایر رقبای JPEG متفاوت است. HEIF از یک امتیاز فوق‌العاده برخوردار است و آن کاهش چشمگیر حجم عکس‌هاست. این امر به قدری اهمیت دارد که برخی کارشناسان معتقدند، اگر HEIF جایگزین JPEG شود، با توجه به سبک‌تر شدن فایل‌های تصویری، عملکرد وب نیز به تبع آن سریع‌تر خواهد شد.

هرچند در حال حاضر HEIF در دستگاه‌های معدودی پشتیبانی می‌شود، ولی با توجه به محبوبیت و فروش بالای آیفون در سراسر دنیا، به احتمال زیاد این فرمت به زودی در بین کاربران فراگیر خواهد شد (هر ساله کاربران آیفون با دیوایس‌های خود بیش از یک تریلیون عکس می‌گیرند!). تنها مشکلی که در این زمینه وجود دارد آن است که دیگر پلتفرم‌های بزرگ – مثل اندروید و ویندوز 10 – هنوز از فرمت HEIF پشتیبانی نمی‌کنند و تا زمانی که این اتفاق رخ دهد، استفاده از این فرمت، محدود به دیوایس‌های اپل خواهد بود. اما نام اپل در این قضیه، همچون کاتالیزوری است که می‌تواند دنیا را به سمت استفاده از فرمت HEIF سوق دهد.