واحد خبر mobile.ir : فناوری ساخت صفحه‌نمایش‌های موبایلی را در یک نگاه باید به دو دسته کلی LCD و OLED نقسیم‌بندی کرد جایی‌که در نمایشگرهای LCD بخش‌های ساخت تصویر و روشنایی از هم مجزا بوده اما در پنل‌های OLED با واحدهای یک‌پارچه نور و تصویر روبرو می‌شویم. جدا از این دو گروه کلی، المان‌های تأثیرگذار دیگری نیز در پشت صحنه فناوری نمایشگر وجود دارند که بر تجربه کاربری افراد تأثیر مستقیمی بر جای می‌گذارند LTPO یکی از این موارد است که در حال حاضر تنها در دیوایس‌های معدودی از جمله اپل واچ سری 6 و Galaxy S21 Ultra از سامسونگ حضور پیدا کرده و در مصرف انرژی نقش موثری ایفا می‌کند. در ادامه مطلب با فناوری LTPO و مزایای آن بیشتر آشنا می‌شویم.

نمایشگرهای با نرخ رفرش بالاتر از 60 هرتز به گزینه‌ای عادی و متداول در گوشی‌های هوشمند بدل شده و نشان آن‌ها را حتی در مدل‌های میانی و ارزان‌قیمت‌تر بازار نیز می‌توان یافت. این صفحه‌نمایش‌ها با وجود ارائه یک تجربه روان از حرکت بین منوهای مختلف و برنامه‌های پشتیبانی‌کننده از این قابلیت، مصرف انرژی بالاتری را نیز نسبت به پنل‌های 60 هرتز عادی طلب می‌کنند؛ این مصرف انرژی در حضور پنل‌های پرتراکم QHD حتی بالاتر نیز رفته و طبیعتا توان باتری این‌گونه دستگاه‌ها با کاهش چشمگیری روبرو می‌شود. بدین‌ترتیب در نگاه نخست باید مابین مصرف بهتر باتری یا نرخ رفرش بالاتر صفحه‌نمایش تنها یکی را انتخاب کرد. LTPO اما پاسخ متفاوتی به این مسئله می‌دهد. LTPO یا low-temperature polycrystalline oxide (اکسید پلی‌کریستالین با دمای پایین)، گونه‌ای از فناوری backplane بوده که از سوی اپل توسعه پیدا کرده است؛ این فناوری که نخستین بار در اپل واچ سری 4 معرفی شد اهمیت خود را یک سال بعد در اپل واچ سری 5 به معرض دید همگان گذاشت جایی‌که قابلیت صفحه‌نمایش همواره روشن این مدل بدون مصرف بالای انرژی به واقعیت پیوست.

فناوری backplane در یک نمایشگر نوع مواد و طرح چیدمان ترانسیستورهای موسوم به TFT را تعیین می‌کند. به‌عبارت دیگر backplane از ردیفی از ترانسیستورها تشکیل شده که وظیفه آن روشن و خاموش کردن پیکسل‌های مشخص در زمان معین بوده و فاکتوری تعیین‌کننده در مواردی مثل وضوح نمایشگر، نرخ رفرش و مصرف انرژی به حساب می‌آید. نوع backplane لزوما ارتباطی با فناوری ساخت LCD و OLED پنل ندارد اما گه‌‌گاه به‌دلیل برخی ملاحظات از جمله قیمت بالاتر در نمونه‌ای مثل LTPO از آن (حداقل در حال حاضر) تنها در OLEDهای کاملا پیشرفته استفاده می‌شود.

در نمایشگرهای عادی از سیلیکون پلی‌کریستالین با دمای پایین یا LTPS برای تراسیستورهای TFT بخش backplane صفحه‌نمایش استفاده می‌شود. در LTPO اما TFTهای LTPS و TFTهای اکسیده (مبتنی بر IGZO یا Indium Gallium Zinc Oxide) با هم ترکیب شده و صفحه‌نمایش‌هایی با نرخ به‌روزرسانی متغیر را ایجاد می‌کنند؛ نرخ رفرش در این پنل‌ها بسته به محتوا تغییر کرده و عملا به مصرف پایین‌تر انرژی منجر می‌شوند. از LTPO بدین‌ترتیب می‌توان به‌عنوان یک فناوری انقلابی در مصرف انرژی یاد کرد چرا که با استفاده از آن دیگر نیازی به یک جزء اضافی مابین کنترلر نمایشگر و واحد گرافیکی مرکزی (GPU) برای تغییر خودکار نرخ رفرش وجود ندارد.

اپل این فناوری را در صفحه‌نمایش جدید اپل واچ سری 5 به‌کار گرفت جایی‌‌که نرخ به‌روزرسانی نمایشگر بسته به محتوای در حال پخش به‌صورت خودکار مابین 1 تا 60 هرتز تغییر کرده و مثلا برای نمایش صفحه همواره روشن این ساعت (Always-on display) نیازی به نرخ رفرش بالا نبوده و هر یک ثانیه یک بار محتوای صفحه به‌روز می‌شود. بدین‌ترتیب نگفته پیداست که مصرف انرژی ساعت در این فناوری کاملا بهینه‌تر از گذشته خواهد بود.

با وجود آن‌که فناوری LTPO را باید یک تکنولوژی اپلی (با پتنت‌های مشخص و ثبت شده) نامید اما دیگر شرکت‌ها نیز به‌نوبه خود در پی تعریف مشابه‌ای از این فناوری بوده که از آن جمله به اکسید ترکیبی و سیلیکون پلی‌کریستالین (به اختصار HOP) شرکت سامسونگ اشاره کرد که نخستین بار در Galaxy Note20 Ultra معرفی شد اما چندی بعد در Galaxy S21 Ultra به درجات بالاتری از کاهش مصرف نیز دست پیدا کرد.

یکی دیگر از محصولات نسبت جدید معرفی شده با این قابلیت، OnePlus 9 Pro است که طبق ادعای شرکت سازنده، امکان تغییر نرخ رفرش صفحه‌نمایش از 1 تا 120 هرتز را بسته به محتوا ارائه می‌کند. نرخ به‌روزرسانی نمایشگر وان‌پلاس 9 پرو درهنگام مشاهده یک ویدئوی 24 فریمی به‌صورت خودکار روی 24 فریم در ثانیه تنظیم می‌شود و مشاهده یک عکس ثابت و ایستا کافی‌ست تا این نرخ را به تنها 1 هرتز کاهش دهد. با خروج از گالری و آغاز گردش در بین منوها نیز نرخ رفرش بار دیگر به حداکثر خود یعنی 120 هرتز افزایش پیدا می‌کند. Oppo Find X3 و Find X3 Pro با صفحه‌نمایش‌های 6.7 اینچی 1440×3216 پیکسلی از جمله معدود دیگر گوشی‌های مجهز به این فناوری به حساب می‌آیند.

با نگاهی به موارد اشاره شده در بالا، مهم‌ترین ویژگی فناوری LTPO را باید در مصرف کمتر انرژی به‌واسطه متغیر ساختن نرخ رفرش صفحه‌نمایش جست‌وجو کرد قابلیتی‌که به‌خصوص در رده پرچمداران با صفحه‌نمایش‌های بزرگ با نرخ رفرش بالا و حجم باتری مشخص، کاملا ضروری به‌نظر می‌رسد. اپل با وجود ارائه LTPO برای اپل‌ واچ سری 5 و اپل واچ سری 6 هنوز به‌دلیل نبود نرخ رفرش بالاتر از 60 هرتز، از این فناوری در آیفون‌های خو استفاده نکرده اما گزارش‌های متعدد و البته تأیید نشده‌ای از به‌کارگیری LTPO در سری آیفون 13 خبر می‌دهند. حضور LTPO در آیفون‌های اپل جدا از کمک به فراگیری هرچه بیشتر این فناوری بی‌شک در کم‌رنگ‌تر شدن یکی از قدیمی‌ترین مشکلات اپل یعنی دوام نچندان بالای باتری آیفون‌های این شرکت نیز نقش مثبتی ایفا خواهد کرد.