واحد خبر mobile.ir : مطمئنا بارها با خبرهایی از قبیل عوارض استفاده طولانی مدت از تلفن همراه برخورد داشته‌اید. این عوارض علاوه بر آسیب‌های جسمانی، ناراحتی‌های روحی و روانی را نیز شامل می‌شود. البته استفاده معقول و به‌جا از گوشی‌های هوشمند مشکل چندانی را به وجود نمی‌آورد و عوارض منفی معمولا زمانی بروز می‌کنند که میزان استفاده از اسمارت‌فون بیش از اندازه بوده و به عبارت دیگر، کاربر به گوشی خود معتاد شده باشد. طبق یافته‌های مقاله‌ای که روز سه‌شنبه 2 مارچ 2021 (12 اسفند 1399) در ژورنال Frontiers in Psychiatry منتشر شد، حدود 40 درصد از دانشجویان به گوشی‌ هوشمند خود اعتیاد داشته و این مسأله بر کیفیت خواب آنها تأثیرگذار است.

در سال 2019، تعدادی از پژوهشگران دانشگاه کینگز لندن، مطالعه‌ای را با موضوع ارتباط بین اعتیاد به گوشی هوشمند و کیفیت خواب روی دانشجویان این دانشگاه انجام دادند. جامعه آماری این مطالعه را 1,043 نفر از دانشجویان 18 تا 30 ساله تشکیل می‌دهند. ابزار جمع‌آوری داده‌های این مطالعه پرسشنامه اعتیاد به گوشی هوشمند و پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ بود که دانشجویان در یک دوره 40 روزه به شکل حضوری و آنلاین به سؤالات آنها پاسخ دادند. به عبارت دیگر، در این مطالعه تعداد ساعات استفاده روزانه دانشجویان از گوشی هوشمند محاسبه شد، الگوهای خواب افراد اندازه‌گیری شد و کاهش معاشرت‌ و همچنین احساسات منفی آنها (مثل اضطراب) در هنگام جدایی از گوشی‌های هوشمندشان، مورد توجه قرار گرفت.

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که 38.9 درصد از دانشجویان به گوشی‌های هوشمند خود اعتیاد پیدا کرده بودند. به عبارت دیگر، 35.7 درصد از دانشجویان پسر و 40.1 درصد از دانشجویان دختری که در این پژوهش شرکت کرده بودند، معتاد به گوشی هوشمند خود شناخته شدند. میزان اعتیاد به اسمارت‌فون، در بین شرکت‌کنندگان زیر 21 سال 42.2 درصد، در بازه سنی 22 تا 25 سال 34.2 درصد و برای دانشجویان بالای 26 سال 28 درصد گزارش شده است.

میزان اعتیاد به اسمارت‌فون در بین شرکت‌کنندگانی که استفاده روزانه آنها از گوشی 2 ساعت یا کمتر بود، تنها 20.3 درصد اعلام شده است. در حالی که در بین دانشجویانی که روزانه بیش از 5 ساعت از گوشی هوشمند خود استفاده می‌کردند، 53.9 درصد از افراد معتاد به اسمارت‌فون تشخیص داده شدند. به گفته پژوهشگران، احتمال ابتلا به این نوع اعتیاد در بین دانشجویانی که هنگام فعالیت با خانواده و دوستان و یا بعد از نیمه شب از گوشی هوشمند خود استفاده می‌کنند، بسیار بالاست. طبق یافته‌های این پژوهش، استفاده از گوشی هوشمند پس از ساعت 1 بامداد، ریسک ابتلا به این اعتیاد را 3 برابر می‌کند.

جالب است بدانید، میزان اعتیاد به اسمارت‌فون در آن دسته از شرکت‌کنندگانی که بیش از یک ساعت قبل خواب گوشی خود را کنار می‌گذاشتند تنها 23.8 درصد بود. اما برای دانشجویانی که تا کمتر از 30 دقیقه قبل خواب همچنان مشغول کار با گوشی خود بودند، میزان اعتیاد به 42 درصد رسید. ناگفته نماند، تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از گوشی نزدیک به زمان خواب، چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن را به تأخیر می‌اندازد.

به گفته دکتر Vsevolod Polotsky، که تحقیقات حوزه خواب در دانشکده پزشکی دانشگاه جان هاپکینز را رهبری می‌کند، حداقل یک ساعت پیش از خواب هیچ کامپیوتر، گوشی یا دستیار دیجیتالی نباید مورد استفاده قرار بگیرد. وی بر این باور است که هر نوع چشمه نور دارای طیف LED سطح ملاتونین در بدن را سرکوب می‌کند. لازم به ذکر است، ملاتونین – که روزانه در چرخه خواب و بیداری 24 ساعته بدن ترشح می‌شود – به "هورمون خواب" معروف بوده و چون سطح آن در شب‌هنگام افزایش می‌یابد، ما در شب بهتر می‌توانیم بخوابیم.

این پژوهش حداقل می‌تواند تلنگری باشد که ما تا چه اندازه در طول روز به صفحه گوشی خود زل می‌زنیم، در حالی که می‌توانیم این زمان را صرف انجام کارهای بهتری کنیم. از نکات مثبت این پژوهش می‌توان به بررسی رابطه بین استفاده بیشتر از گوشی هوشمند و کیفیت پایین‌تر خواب اشاره کرد. بد نیست بدانید، طبق یافته‌های این تحقیق، در بین دانشجویان معتاد به اسمارت‌فون، 68.7 درصد از دانشجویان کیفیت خواب ضعیفی داشتند.

به طور کلی اعتیاد به گوشی هوشمند – جدای از مدت زمان استفاده – رابطه مستقیمی با کیفیت پایین خواب دارد. لذا صرفا نمی‌توان مدت زمان طولانی کار کردن با گوشی را استفاده زیان‌بخش دانست. در مجموع، طبق یافته‌های پژوهش حاضر، هر یک از موارد زیر را می‌توان معتاد به اسمارت‌فون تلقی کرد: کسی که در روز بیش از 5 ساعت با گوشی هوشمند خود کار می‌کند، کسی که توانایی کنترل مدت زمان کار با گوشی خود را نداشته باشد، کسی که در صورت دسترسی نداشتن به گوشی خود احساس پریشانی و استیصال داشته باشد و نهایتا کسی که در نتیجه استفاده از گوشی خود، از فعالیت‌های زندگی بازماند.

مطالعه دیگری که در ژوئن 2020 در ژورنال Clinical Sleep Medicine منتشر شد، با بررسی رابطه بین استفاده بیش از حد از گوشی هوشمند و خواب در کودکان، یافته‌های مشابهی را گزارش کرد. طبق یافته‌های این پژوهش، زیاده‌روی در استفاده از گوشی هوشمند با زمان خواب کوتاه‌تر و کیفیت خواب در ارتباط است.

به گفته پژوهشگران مطالعه اخیر در دانشگاه کینگز لندن، برای تشخیص درست پدیده اعتیاد، باید از ابزار اعتبارسنجی‌شده استفاده شود. به نظر می‌رسد پژوهشگران این دانشگاه نهایت تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا با استفاده از شاخص‌های حرفه‌ای و تأییدشده، بتوانند به شکل عینی (و به دور از دخالت نظر شخصی) تک‌تک عواملی که برای تشخیص اعتیاد استفاده می‌شود را اندازه‌گیری کنند. به علاوه، در این مطالعه، به بیش از 47 پژوهشی که پیش از این در همین زمینه منتشر شده بود، ارجاع داده شده است.

البته، برخی کارشناسان با به کار بردن اصطلاح "اعتیاد به اسمارت‌فون" مشکل دارند. باب پتن (Bob Patton)، استاد روانشناسی بالینی در دانشگاه ساری (Surrey) انگلستان (که روی رفتارهای اعتیادآور مطالعه می‌کند)، بر این باور است که اعتیاد به گوشی هوشمند از سوی هیچ یک از نهادهای جهانی بهداشت و سلامت به رسمیت شناخته نشده و هیچ روش رسمی و شناخته‌شده‌ای برای تشخیص آن وجود ندارد.

لازم به ذکر است، نتایج این پژوهش به عموم جامعه قابل تعمیم نیست زیرا این تحقیق فقط روی دانشجویان و افراد کم سن و سال انجام شده است.