واحد خبر mobile.ir : در زمینه تولید تراشه برای گوشی‌های هوشمند، احتملا نخستین شرکتی که نام آن به ذهن می‌رسد TSMC باشد. طبق گزارشی که در روز یکشنبه 5 جولای 2020 (15 تیر 1399) در وب‌سایت Nikkei Asian Review منتشر شد، در پایان سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی کمپانی تایوانی TSMC با در دست داشتن 51.5 درصد از سهم بازار جهانی ساخت چیپ‌ست، بزرگ‌ترین سازنده تراشه (به شکل قراردادی) در دنیا محسوب می‌شود. کمپانی‌های صاحب‌نامی مثل اپل، کوالکام، مدیاتک و هواوی (حداقل در حال حاضر)، از جمله مهم‌ترین مشتریان TSMC به شمار می‌روند. پس از TSMC، عنوان دومین سازنده بزرگ چیپ‌ست در دنیا – با سهم 18.8 درصدی از بازار – به شرکت کره‌ای سامسونگ تعلق می‌گیرد.

پس از سامسونگ، کمپانی‌ آمریکایی GlobalFoundries (برابر با 7.4 درصد)، شرکت تایوانی UMC (برابر با 7.3 درصد) و کمپانی چینی SMIC (برابر با 4.8 درصد) در مکان‌های بعدی قرار دارند. با نگاهی اجمالی به این درصدها، به‌ وضوح می‌توان فهمید که رقابت اصلی در زمینه ساخت چیپ‌ست، بین TSMC و سامسونگ است. سامسونگ در تلاش است تا با سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری 5G، خود را به TSMC برساند. اما به گفته Nikkei، با توجه به استراتژی‌های درخشان موریس چانگ (Morris Chang)، بنیانگذار TSMC، در حوزه‌های کسب‌وکار و مالی، ظاهرا جایگاه کنونی TSMC برای سامسونگ دست‌نیافتنی‌ست.

شهر تاینان – که در جنوب تایوان واقع شده – از لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. این همان جایی‌ست که TSMC در سال 2018 کلنگ ساخت کارخانه پیشرفته‌ای را بر زمین زد که ارزش آن حدود 40 میلیارد دلار برآورد می‌شود. از آن به بعد، نیروی انسانی و منابع مالی فراوانی از سراسر جهان به سمت تاینان سرازیر شده است. درست است که همه‌گیری کرونا ورود استعدادها و مشتریان خارجی به تایوان را محدود کرده، اما ظاهرا کرونا هم نتوانسته جلوی شتاب TSMC را بگیرد. به گفته یک مقام اجرایی شاغل در یکی از تأمین‌کنندگان ژاپنی این شرکت، تقاضا از سوی TSMC برای خرید مواد اولیه مورد نیاز کم نشده و این کمپانی تایوانی به نیروی کار بیشتری نیاز دارد. کسب‌وکارهای خارجی برای افزایش پرسنل خود در حال دریافت مجوزهای مخصوص از مقامات مسئول هستند، اما ممکن است این نیروها در بدو ورود مدتی قرنطینه شوند.

کارخانه TSMC در تاینان تولید چیپ‌ست‌های با لیتوگرافی 5 نانومتری را آغاز کرده که تراشه‌های A14 Bionic از آن جمله بوده و در ساخت سری آیفون‌ 12 – که قرار است نیمه دوم سال 2020 وارد بازار شوند – مورد استفاده قرار خواهند گرفت (خانواده آیفون 12 نخستین اسمارت‌فون‌هایی خواهند بود که به تراشه‌های 5 نانومتری مجهز می‌شوند). در لیتوگرافی 5 نانومتری، یک تراشه می‌تواند 15 میلیارد ترانزیستور را در خود جا دهد (مقایسه کنید با تراشه 7 نانومتری A13 Bionic که از 8.5 میلیارد ترانزیستور تشکیل شده است). جالب است بدانید، لیتوگرافی این تراشه‌های فوق نازک در سال 2022 به 3 نانومتر هم خواهد رسید تا بتواند جوابگوی نیاز تجهیزات جدید 5G باشد.

به این ترتیب پیش‌بینی گوردون مور درباره تعداد ترانزیستورهای یک تراشه – که در صنعت به "قانون مور" معروف شده – همچنان صدق می‌کند. در اواسط دهه 1960، مور پیش‌بینی کرد که تراکم ترانزیستورها در مدارهای مجتمع، هر سال دو برابر شود (که البته بعدها به دو برابر شدن تراکم ترانزیستورها در هر دو سال، تغییر یافت). حال، بد نیست به این ارقام توجه کنید: در تراشه‌های 7 نانومتری (مثل A13 Bionic یا اسنپ‌دراگون 865) در هر میلی‌متر مربع، ظاهرا رقمی نزدیک به 96.5 میلیون ترانزیستور وجود دارد. اما، تعداد ترانزیستورها در هر میلی‌متر مربع برای تراشه‌های 5 نانومتری – که نیمه دوم سال جاری میلادی به بهره‌برداری می‌رسند – احتمالا برابر با 171.3 میلیون ترانزیستور و برای تراشه‌های 3 نانومتری آینده، حدود 300 میلیون ترانزیستور، تخمین زده شده است.

در میان موفقیت‌های فراوان TSMC، این شرکت با چالش جدیدی روبرو شده است. دولت ترامپ در ماه می اعلام کرد کمپانی‌های سازنده تراشه که در پروسه تولید خود از تکنولوژی آمریکایی استفاده می‌کنند، برای صادرات چیپ‌ست به هواوی باید از ایالات متحده مجوز بگیرند. این امر ممکن است تبعاتی را برای شرکت تایوانی در پی داشته باشد زیرا پس از اپل، هواوی دومین مشتری TSMC بوده و 15 درصد از مجموع فروش تراشه‌های TSMC به هواوی مربوط می‌شود. اما طبق ادعای TSMC، ممنوعیت صادرات به هواوی خللی در کسب‌وکار این شرکت ایجاد نخواهد کرد.

مارک لیو (Mark Liu)، ریاست هیئت مدیره TSMC، در نشستی که روز 9 ژوئن (20 خرداد) با سهامداران این شرکت داشت، اعلام کرد که TSMC هیچ تصمیمی برای تغییر در هزینه سرمایه‌ای شرکت تا پایان سال جاری میلادی ندارد. رقم این سرمایه‌گذاری بین 15 تا 16 میلیارد دلار برآورد شده است. سرمایه‌گذاری‌های TSMC با در نظر گرفتن اهداف بلندمدت انجام شده و معمولا نوسانات کوتاه‌مدت کسب‌وکار، تأثیری بر آن ندارد. به این ترتیب، حتی در بحبوحه تنش‌ها بین آمریکا و چین، همان راهبردی که TSMC را به جایگاه امروزش رسانده، بدون تغییر ادامه خواهد یافت. همچنین، با توجه به وضعیت مالی قدرتمند TSMC، ظاهرا گزندی متوجه این شرکت نخواهد شد.

یکی از صاحب‌نظران ژاپنی در حوزه امور مالی، پس از ترسیم نمودار جریان نقدی TSMC، با اشاره به شیب مناسب و تقریبا یکنواخت نمودار به سمت بالا، آن را به یک اثر هنری تشبیه نموده و گفت این نمودار با نمودارهای نامتوازن مربوط به سازندگان ژاپنی تجهیزات الکتریکی، کاملا متفاوت است. در TSMC، جریان نقدی منفی ناشی از سرمایه‌گذاری، منعکس کننده جریان مثبت فعالیت‌های شرکت است. به عبارت دیگر، استراتژی TSMC آن است که درآمد خود را مجددا برای گسترش کسب‌وکار شرکت سرمایه‌گذاری می‌کند. به گفته کارشناس ژاپنی، نظیر این نمودار در صنعت پرنوسانی مثل محصولات نیمه‌رسانا، به ندرت دیده می‌شود.

این عملکرد نشان از یک استراتژی موفق در سرمایه‌گذاری دارد. در بحران مالی جهانی – که در سال‌های 2008 و 2009 سراسر دنیا را فرا گرفته بود – TSMC اعلام کرد که قصد دارد به سرمایه‌‌گذاری‌های کلان خود ادامه دهد، حتی اگر این کار درآمدزایی شرکت را با مشکل رورو کند. این حرکت TSMC در آن زمان با انتقاد گسترده تحلیلگران مواجه شد، اما با فراگیر شدن استفاده از گوشی‌های هوشمند شاهد آن بودیم که تقاضا برای چیپ‌ست‌های TSMC افزایش یافت. این امر، با ایجاد توازن بین جریان‌های نقدی عملیاتی و سرمایه‌ای، رشد سریع شرکت را تضمین نمود.

TSMC فاصله بسیار زیادی با رقبای داخلی و خارجی خود دارد. به عنوان مثال، کمپانی تایوانی UMC – که در حال حاضر در رتبه چهارم جهانی قرار دارد – در سال 2016 به مشکل بزرگی برخورد؛ به این ترتیب که جریان خروج وجه نقد ناشی از سرمایه‌گذاری برای دومین سال متوالی از جریان ورود وجه نقد ناشی از فعالیت‌های کسب‌وکار شرکت فراتر رفت. از آن به بعد، UMC حجم سرمایه‌گذاری خود را کاهش داد. همچنین، با توجه به اینکه کمپانی آمریکایی GlobalFoundries (سومین تولیدکننده بزرگ چیپ‌ست در دنیا) در بورس ثبت نشده، اطلاعی از اوضاع مالی این شرکت در دسترس نیست. اما به دنبال افزایش چند برابری هزینه‌های تولید، این شرکت نتوانست بین جریان‌های نقدی خود تعادل ایجاد کند و همین امر موجب شد تا در سال 2018 تولید محصولات پیشرفته خود را متوقف کند.

از سال 2013 تاکنون، TSMC هر سال تقریبا 10 میلیارد دلار برای تجهیزات و تحقیق و توسعه هزینه کرده است. در سال 2019، به دلیل کاهش تقاضا برای محصولات نیمه‌رسانا، مجموع سود خالص شرکت با افت سالانه 2 درصدی، به 345.3 میلیارد دلار جدید تایوان (تقریبا معادل 11.7 میلیون دلار آمریکا) کاهش یافت. این اتفاق، مانع از آن شد که TSMC برای هشتمین سال پیاپی در زمینه سود خالص رکوردزنی کند، اما با این حال باز هم موفق شد حاشیه سود 32 درصدی خود را حفظ کند.

به گفته Nikkei، شرکت TSMC موقعیت برتر خود را عمدتا وام‌دار مدل کسب‌وکاری‌ست که از سوی بنیان‌گذار آن ارائه شده است. پس از یک دوره خدمت به عنوان معاون ارشد در کمپانی آمریکایی Texas Instruments، دولت تایوان برای کمک به صنعت نیمه‌رسانای این کشور از موریس چانگ درخواست همکاری کرد که سرانجام به تأسیس کمپانی TSMC در سال 1987 انجامید. مدل کسب‌وکار پیشنهادی از سوی چانگ – مبتنی بر جداسازی پروسه طراحی از مراحل ساخت – صنعت میکروچیپ را متحول کرد. TSMC توانست کوالکام و Nvidia – دو کمپانی بزرگ فاقد کارخانه – را پشتیبانی کرده و سرانجام به همراه اینتل و سامسونگ، در بین معدود سازندگان محصولات نیمه‌رسانا در دنیا جای بگیرد.

TSMC با داشتن طیف گسترده‌ای از فنون هوشمندانه، توانایی بالایی در پشتیبانی از طراحی مورد نظر مشتریان داشته و قدرت TSMC نیز در گروی همین امر است. به عنوان مثال در 22 ژوئن (2 تیر) اپل اعلام کرد که قصد دارد در تولید کامپیوترهای شخصی از CPUهایی استفاده کند که خود آنها را توسعه داده است. این طراحی جدید و پروژه‌های تولید آن، ظاهرا با کمک TSMC انجام می‌شود. ناگفته نماند، از سال 2006 که اپل استفاده از CPUهای اینتل را آغاز کرد، این نخستین باری‌ست که اقدام به تغییر CPU برای کامپیوترها می‌کند. اپل قصد دارد ارتباط کامپیوترهای Mac با آیفون و دیگر محصولاتی که به CPUهای اپل مجهزند را مستحکم‌تر کند. از این رو، روابط بین اپل و TSMC نیز عمیق‌تر می‌شود.

اما آنچه TSMC را برای مشتریان تا این حد جذاب کرده، ارزش افزوده این شرکت است؛ همان راهبردی که TSMC را از سایر رقبا متمایز کرده و سودآوری بالای این شرکت را تضمین می‌کند. موریس چانگ در توصیف قدرت TSMC می‌گوید: «ما نمی‌دانیم چه کسی در صدر قرار می‌گیرد، اما هر که باشد، ما نیز برنده‌ایم.» درست است که روابط تجاری این شرکت با هواوی با مشکل روبرو شده، اما TSMC اطمینان دارد که تقاضای فزاینده از سوی دیگر مشتریان، می‌تواند این کاستی را جبران کند.

تنها شرکت رقیبی که توانست موریس چانگ را تا حدی نگران کند، سامسونگ بود. در سال 2016 سامسونگ نتوانست نظر اپل را جلب کند و لذا سفارش ساخت چیپ‌ست برای آیفون جدید در آن سال به TSMC داده شد. به دنبال این اتفاق، سامسونگ تصمیم گرفت ضمن کاهش شدید قیمت‌ها، از ظرفیت اضافی خود استفاده کرده و مشتری‌های جدیدی (مثل کوالکام) پیدا کند. در آن برهه، برخی از مقامات TSMC پیشنهاد کردند که شرکت نیز همین رویه را در پیش بگیرد، اما چانگ این پیشنهاد را نپذیرفت.

سرانجام TSMC موفق شد بدون هیچ آسیبی از آن شرایط عبور کند، زیرا به لطف کمپانی‌های مثل Bitman Technology Holdings (تأمین‌کننده تجهیزات برای ارزهای دیجیتال) و همچنین هواوی، تقاضا برای محصولات TSMC به شدت افزایش یافت. مشتریان آمریکایی (مثل کوالکام و Nvidia) نیز عمده سفارش‌های خود را به TSMC می‌دادند. به این ترتیب، سامسونگ نتوانست جایگاه TSMC در این صنعت را متزلزل کند.

همین امر سامسونگ را بر آن داشت تا در رویه خود تجدید نظر کند. طبق برنامه چشم‌انداز سامسونگ برای سال 2030 (که در آوریل 2019 اعلام شد)، سامسونگ در پی آن است تا تخصص خود در طراحی تراشه را بالا ببرد. لی جائه-یونگ (Lee Jae-yong)، معاون هیأت رییسه سامسونگ و کسی که عملا رهبری این شرکت را بر عهده دارد، اعلام کرد که هدف نهایی شرکت آن است که در زمینه تراشه‌های منطقی و کسب‌وکار ساخت محصولات نیمه‌رسانا، حرف اول را در دنیا بزند.

نکته جالب آن است که سامسونگ در این هدف‌گذاری بسیار دقیق عمل کرده و جزییات سرمایه‌گذاری خود به ارزش 133 تریلیون وان (110 میلیارد دلار) را نیز منتشر کرده است. این کمپانی کره‌ای 73 تریلیون وان را به تحقیق و توسعه اختصاص داده که این رقم، 13 تریلیون وان از میزان هزینه سامسونگ برای تجهیزات و تأسیسات شرکت نیز بالاتر است. همچنین قرار است 15 هزار نفر نیروی متخصص در حوزه طراحی پیشرفته تراشه و تکنولوژی تولید، به استخدام سامسونگ درآیند.

سامسونگ با برگزاری یک نشست در پاییز سال گذشته، اقدام به جذب شریک در زمینه طراحی و توسعه تراشه نمود. این شرکت ضمن تبادل اطلاعات با بیش از 400 مهندس در رابطه با مالکیت معنوی، برای همکاری در زمینه افزایش بازدهی در طراحی چیپ‌ست، اعلام آمادگی نمود. سامسونگ امیدوار است که بتواند عده کثیری از طراحان کالیفرنیا را به خدمت بگیرد.

انتظار می‌رود غول‌های فناوری آمریکا – مثل گوگل، آمازون و فیسبوک – به زودی بتوانند تولید CPUهای سرور (طراحی شده توسط خود این شرکت‌ها) را برون‌سپاری کنند. این همان بازار جدیدی‌ست که سامسونگ منتظر آن است، زیرا در حال حاضر 40 درصد از سهم بازار جهانی حافظه در اختیار این شرکت کره‌ای بوده و می‌تواند تمام نیازهای مشتری در زمینه نیمه‌رساناها را برطرف کند.

حجم سرمایه‌گذاری سامسونگ طی 10 سال آینده بیش از 100 میلیارد دلار عنوان شده است. همان‌طور که قبلا هم گفته شد، TSMC سالانه 10 میلیارد دلار را صرف تحقیق و توسعه و تجهیزات می‌کند. با این اوصاف، می‌توان این طور نتیجه گرفت که هر دو رقیب، تقریبا به یک میزان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. موریس چانگ در سال 2017 گفته بود که رقابت با سامسونگ می‌تواند به یک جنگ تبدیل شود.