واحد خبر mobile.ir : سیم‌کارت از معدود فناوری‌های کهن‌سال در صنعت تلفن‌های همراه است که با وجود گذشت سه دهه از پیدایش آن، کم‌وبیش با همان ساختار و سازوکار اولیه برای ساخت پیشرفته‌ترین گوشی‌های هوشمند امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سال 1991 میلادی تا کنون تغییر مهمی در فناوری سیم‌کارت‌ها ایجاد نگردیده و آن‌ها فقط از نظر اندازه کوچک‌تر شده‌اند. اما به نظر می‌رسد که کم‌کم وقت آن فرا رسیده است تا این پیرمردهای دوست داشتنی بازنشسته شده و جای خود را به نسل جوا‌ن بدهند. فناوری جدیدی که قرار است با طراحی هوشمندانه‌تر جای سیم‌کارت‌های سنتی را گرفته و پاسخگوی نیازهای آینده این صنعت باشد، eSIM نام دارد.

eSIM چیست؟

واژه eSIM مخفف electronic SIM یا embedded SIM است. این فناوری همان‌طور که از نامش پیداست نیازی به استفاده از ‌کارت‌های فیزیکی و وارد کردن آن‌ها به دستگاه نداشته، اطلاعات سیم‌کارت به صورت الکترونیکی روی یک تراشه که داخل دستگاه همراه تعبیه شده است، نگهداری می‌شود. بنابراین eSIM در واقع یک تراشه کوچک روی بورد اصلی دستگاه است که وظیفه اعتبارسنجی دستگاه همراه برای ورود به شبکه مخابراتی تلفن همراه را بر عهده دارد. چیزی شبیه تراشه‌ NFC که برای فناوری پرداخت همراه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این تراشه‌ها بر خلاف سیم‌کارت‌های سنتی قابلیت بازنویسی یا برنامه‌نویسی مجدد دارند. بدین معنی که یک دستگاه همراه مجهز به eSIM قادر خواهد بود تا بر اساس نیاز کاربر با بازنویسی اطلاعات اعتبارسنجی ذخیره شده روی این تراشه، اپراتور مخابراتی تلفن همراه، مجوزها و محدودیت‌های مربوط به سرویس‌های مخابراتی را تغییر دهد. به همین منظور استانداردهایی برای مدیریت و پشتیبانی راه‌ دور eSIM توسعه یافته است تا امکان تغییر و به‌روزرسانی اطلاعات سیم‌کارت را از طریق شبکه‌ تلفن همراه و بدون نیاز به تعویض سیم‌کارت‌های فیزیکی میسر سازد. انجمن بین‌المللی GSM یا همان اتحادیه شبکه‌های تلفن همراه – که بیش از 800 اپراتور مخابراتی عضو آن هستند -- وظیفه استانداردسازی این فناوری و پشتیبانی از آن را در سرتاسر دنیا بر عهده دارد. بر اساس استانداردهای مشخص شده از طرف این نهاد، بازنویسی اطلاعات eSIM تنها از طریق شبکه‌های تلفن همراه و بر اساس پروتکل‌های امنیتی معینی امکان‌پذیر خواهد بود. به کمک این فناوری کاربران برای تغییر اپراتور تلفن همراه و استفاده از خدمات یک اپراتور جدید نیازی به خروج از منزل یا منتظر ماندن برای دریافت آن از طریق پست نداشته و این کار در زمانی بسیار کوتاه از طریق دستگاه همراه امکان‌پذیر خواهد بود.

فناوری eSIM چه مزایایی به همراه دارد؟

مزایای متعددی را می‌توان برای این فناوری نسبت به سیم‌کارت‌های سنتی تصور نمود. برخی از واضح‌ترین و مهم‌ترین فواید استفاده از eSIM عبارتند از:

• استفاده سریع و آسان از خدمات اپراتورها: با بهره‌گیری از این فناوری دیگر نیازی نخواهد بود تا برای استفاده از خدمات یک اپراتور جدید از منزل یا محل کار خود خارج شده و به دفاتر خدمات مشترکین مراجعه نموده یا با ثبت‌نام اینترنتی منتظر دریافت سیم‌کارت از طریق پست بمانیم. بلکه این کار تنها در چند دقیقه یا حتی چند ثانیه از طریق تماس تلفنی یا با استفاده از اپلیکیشن‌های ویژه قابل انجام خواهد بود. همچنین برای تغییر در خدمات دریافتی، وضعیت اشتراک، تغییر شماره تلفن و استفاده از سرویس‌های جدید نیازی به تغییر سیم‌کارت یا مراجعه به دفاتر خدمات اپراتورها نخواهد بود. جابجایی میان اپراتورهای مختلف نیازی به ورود و خروج سیم‌کارت فیزیکی نداشته و با مراجعه به قسمت تنظیمات دستگاه یا اپلیکیشن مربوطه امکان‌پذیر خواهد بود. با الکترونیکی شدن سیم‌کارت و انجام تغییرات مربوطه در سطح سیستم‌عامل و نرم‌افزار، می‌توان انتظار داشت که امکان جابجایی خودکار یا زمان‌بندی‌شده میان اپراتورهای تلفن‌همراه نیز فراهم آید.

• استفاده هم‌زمان از خدمات چند اپراتور تلفن همراه: در حال حاضر اغلب گوشی‌های هوشمند قادرند 1 یا 2 سیم‌کارت را در خود جای داده و امکان استفاده هم‌زمان از خدمات حداکثر دو اپراتور تلفن همراه را برای کاربران فراهم آورند. حتی در برخی دستگاه‌ها محل جای‌گذاری سیم‌کارت دوم با کارت حافظه جانبی مشترک بوده و کاربران ناچارند میان استفاده هم‌زمان از 2 سیم‌کارت یا بهره‌گیری از 1 سیم‌کارت به همراه کارت حافظه جانبی، یکی گزینه را انتخاب کنند. اما eSIM قادر است این مشکلات و محدودیت‌ها را برطرف نماید. با ثبت چند حساب کاربری از اپراتورهای مختلف روی حافظه امن eSIM، امکان استفاده هم‌زمان از خدمات آن‌ها میسر خواهد شد. بدین ترتیب با ورود کاربر به منطقه‌ای خارج از پوشش آنتن‌دهی یک اپراتور، دستگاه همراه می‌تواند ارتباط مخابراتی را با سوییچ کردن خودکار و سریع روی اپراتورهای دیگر حفظ نماید.

• رهایی از دردسرهای فیزیکی سیم‌کارت‌: همه ما تا کنون با مشکلات و دردسرهای مختلف استفاده از سیم‌کارت‌های سنتی دست و پنجه نرم نموده‌ایم. جا زدن سیم‌کارت‌های بزرگ قدیمی درون دستگاه‌های همراه و خارج کردن آن‌ها فرآیندی نسبتا دشوار بود که بسیاری از مواقع با شکستن سیم‌کارت، از کار افتادن آن یا آسیب دیدن درگاه مربوطه همراه می‌گردید. با ظهور سیم‌کارت‌های کوچک‌تر میکرو و نانو، تنوع در اندازه درگاه به کار رفته در دستگاه‌های همراه مختلف، خود به معضلی جدید برای کاربران بدل گردید. در دستگاه‌های جدیدتر هم که از بدنه یک‌پارچه برخوردارند، درآوردن و جا زدن خشاب سیم‌کارت دردسرهای خاص خود را دارد. با گسترش eSIM و انقراض سیم‌کارت‌های سنتی بالاخره همه این مشکلات به فراموشی سپرده شده و در دهه‌های آینده به خاطراتی نوستالژیک بدل خواهند گردید.

• دستگاه‌های کوچک‌تر: این فناوری مزایای سخت‌افزاری مهمی را برای انواع دستگاه‌های هوشمند و تولیدکنندگان آن‌ها به ارمغان می‌آورد. یکی از ساده‌ترین این مزایا کوچک‌تر شدن اندازه فیزیکی دستگاه یا آزاد شدن فضای داخلی آن برای جای دادن امکانات دیگر خواهد بود. با فراگیر شدن eSIM به تدریج دیگر نیازی به در نظر گرفتن درگاه ورود سیم‌کارت و اجزای مربوط به آن در طراحی دستگاه‌های همراه نبوده و این موارد جای خود را به یک تراشه بسیار کوچک روی بورد اصلی دستگاه خواهند داد. هم‌چنین به لطف این فناوری استفاده از سیم‌کارت روی دستگاه‌های مختلفی مانند پوشیدنی‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌ها بسیار راحت‌تر و فراگیرتر خواهد شد. به عنوان نمونه شرکت اپل توانست با بهره‌گیری از فناوری eSIM، در سری 3 و 4 از ساعت‌های هوشمند خود قابلیت پشتیبانی از سیم‌کارت را بدون تغییر قابل توجه در اندازه و وزن آن‌ها نسبت به نسل‌های قبلی، اضافه نماید.

• یک‌پارچه‌تر شدن بدنه و افزایش مقاومت دستگاه در برابر آب و خاک: حذف درگاه یا خشاب ورودی سیم‌کارت، بدنه‌ای یک‌پارچه‌تر، مقاوم‌تر و زیباتر را برای دستگاه‌ها به ارمغان می‌آورد. در نتیجه مقاوم‌سازی دستگاه در برابر نفوذ آب و گردوخاک برای تولیدکنندگان به مراتب آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد شد.

• امکانات عالی برای افرادی که زیاد سفر می‌کنند: با بهره‌گیری از eSIM این پتانسیل وجود خواهد داشت که در کاربران در هنگام سفر بتوانند با حفظ سیم‌کارت‌های اصلی خود روی دستگاه، به راحتی یک حساب کاربری از اپراتورهای تلفن همراه کشور مقصد را به مجموعه سیم‌کارت‌های ثبت شده روی دستگاه خود بی‌افزایند. افرادی که به صورت مداوم در حال سفر به کشورهایی متعدد و مشخص هستند می‌توانند با ثبت حساب‌ کاربری مربوط به اپراتورهای تلفن همراه آن کشورها روی eSIM دستگاه خود، هنگام ورود به هر کشور به صورت خودکار روی اپراتور محلی مربوطه سوییچ نموده و و بدین ترتیب از خدماتی با کیفیت بالاتر و هزینه پایین‌تر بهره‌مند گردند.

چه زمان این فناوری به صورت فراگیر قابل استفاده خواهد بود؟

در حال حاضر بیش از 7 میلیارد دستگاه همراه از سیم‌کارت‌های سنتی برای شناساندن خود به شبکه‌های تلفن همراه بهره گرفته و تولیدکنندگان مختلفی در سرتاسر دنیا از راه تولید همین سیم‌کارت‌ها سالانه میلیاردها دلار سود به جیب می‌زنند. در چنین شرایطی بدیهی‌ست که از دور خارج شدن سیم‌کارت‌های سنتی، فراگیر شدن eSIM و پشتیبانی گسترده از آن ممکن است چند سال به طول بی‌انجامد. اگرچه برخی از اَبَرشرکت‌های دنیای تکنولوژی مانند اپل و گوگل استفاده از فناوری eSIM را در محصولات خود آغاز نموده‌اند، اما این اتفاق فقط در مورد برخی دستگاه‌های رده ‌بالا رخ داده و بسیاری از تولیدکنندگان دستگاه‌های همراه نیز هنوز روی خوشی به این فناوری نشان نداده‌اند. البته شاید مساله مهم‌تر در این زمینه، پشتیبانی اپراتورهای تلفن همراه در نقاط مختلف دنیا از این فناوری باشد. که این اتفاق هم نسبتا زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود.

در هر صورت دیر یا زود سیم‌کارت‌های سنتی بازنشسته شده و جای خود را به eSIM‌ها خواهند داد. از آن‌جا که این تغییر اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد، به تدریج اپراتورها به پشتیبانی از این فناوری روی آورده و دستگاه‌های همراه مختلف به تراشه‌های eSIM مجهز خواهند گردید. در حال حاضر دستگاه‌های همراهی که از نسل جدید سیم‌کارت‌ها پشتیبانی می‌کنند، به درگاه‌ سیم‌کارت سنتی نیز تجهیز می‌گردند. اما می‌توان انتظار داشت که با فراگیر شدن eSIM، به تدریج خشاب‌های سیم‌کارت نیز مانند درگاه‌‌های کارت حافظه جانبی از دستگاه‌ها حذف شده و به فراموشی سپرده شوند.

دستگاه‌هایی که از eSIM بهره می‌گیرند

همان‌طور که اشاره شد، گوشی‌های هوشمند تنها دستگاه‌هایی نخواهند بود که از مزایای نسل جدید فناوری سیم‌کارت‌ بهره‌مند می‌شوند. اندازه کوچک‌ و مصرف شارژ پایین eSIM موجب خواهد شد تا استفاده از آن در ساعت‌های هوشمند، دست‌بندهای تناسب اندام، عینک‌های هوشمند و دیگر دستگاه‌های کوچک شخصی امکان‌پذیر و بسیار محتمل باشد. در واقع می‌توان انتظار داشت که هر یک از اجزای اینترنت اشیا به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از مزایای فراگیر شدن eSIM و توسعه زیرساخت مربوط به آن بهره‌مند گردند. پیش‌بینی‌ می‌شود تا سال 2020 حدود 25 تا 75 میلیارد دستگاه در سرتاسر دنیا با یک‌دیگر در ارتباط باشند که بخش قابل توجهی از آن‌ها را همین دستگاه‌های کوچک شخصی تشکیل خواهند داد.

البته مزایای eSIM تنها به دستگاه‌های کوچکی هم‌چون گوشی‌ها، تبلت‌ها و پوشیدنی‌های هوشمند یا اجزای مختلف اینترنت اشیا محدود نخواهد بود. نسل جدید کامپیوترهای رومیزی و لپ‌تاپ‌ها که به شبکه تلفن همراه متصل می‌شوند نیز قادر خواهند بود تا از این فناوری بهره گیرند. در سال جاری میلادی (سال 2019) تولیدکنندگان مختلف، لپ‌تاپ‌هایی را با قابلیت اتصال به شبکه LTE روانه بازار کرده‌اند. با گسترش پشتیبانی از eSIM توسط اپراتورها قابل انتظار است که این کامپیوترهای شخصی در آینده‌ای نزدیک به نسل جدید فناوری سیم‌کارت مجهز گردند.

در سال‌های اخیر تعدادی از مهم‌ترین شرکت‌های دنیای تکنولوژی هم‌چون اپل، گوگل، مایکروسافت و سامسونگ، پشتیبانی از فناوری eSIM را به صورت محدود در محصولات خود آغاز نموده‌اند. دو دستگاه Google Pixel 2 و Pixel 2 XL اولین گوشی‌های هوشمند مهمی بودند که با پشتیبانی از این فناوری وارد بازار گردیدند. اگرچه در ابتدا استفاده از این قابلیت آن‌ها تنها در کشور امریکا و برای مشترکین سرویس Google Fi امکان‌پذیر بود. شرکت گوگل برای مدیریت eSIM اپلیکیشنی ویژه را در Google Play عرضه نموده و در نسخه جدید سیستم‌عامل همراه خود با نام Android Pie از API مربوط به این فناوری به صورت درون‌ساز پشتیبانی می‌نماید. لازم به ذکر است که نسل جدید گوشی‌های هوشمند این شرکت یعنی Google Pixel 3 و Pixel 3 XL نیز مانند نسل پیشین به درگاه نانوسیم‌کارت و هم‌چنین تراشه eSIM مجهز گردیده که البته در آن واحد تنها یکی از آن‌ها قابل استفاده است. سامسونگ هم اگرچه هنوز هیچ گوشی هوشمندی را با پشتیبانی از این فناوری وارد بازار ننموده، اما در ساخت نسل اخیر ساعت‌های هوشمند خود یعنی Gear S2 و Gear S3 از این تراشه‌ها بهره گرفته است. شرکت اپل هم از این غافله عقب نمانده و در گوشی‌های هوشمند اخیر خود یعنی iPhone XS Max ،iPhone XS و iPhone XR از فناوری eSIM بهره گرفته است. برخی دیگر از دستگاه‌های هوشمند این شرکت از جمله تبلت‌های iPad Pro و هم‌چنین ساعت‌های هوشمند اپل واچ سری 3 و اپل واچ سری 4 نیز با پشتیبانی از این فناوری روانه بازار شده‌اند.

علاوه بر این، با پشتیبانی از eSIM در ویندوز 10 و برخی کامپیوترهای شخصی مجهز به تراشه‌های Snapdragon 850 شرکت کوآلکام، مقدمات لازم برای بهره‌گیری از این فناوری در دنیای کامپیوترهای شخصی نیز فراهم گردیده و دیری نخواهد پایید تا درگاه‌های سنتی MicroSIM در این دستگاه‌ها جای خود را به تراشه‌های eSIM بدهند.