واحد خبر mobile.ir : ماجرای کشمکش دنباله‌دار آمریکا و تحریم‌های متعدد این کشور علیه چین و شرکت‌های بزرگ آن نخستین بار در اواخر می 2019 و با صدور دستور اجرایی رییس‌جمهور وقت آمریکا برای قرارگیری هواوی و وابستگان آن در لیست سیاه تجاری موسوم به Entity List جنبه رسمی به خود گرفت و نزدیک به یک سال بعد از آن نیز ممنوعیت‌های جدید وزارت بازرگانی آمریکا علیه هواوی،‌ دسترسی این شرکت و زیر مجموعه‌های آن به فناوری‌های آمریکایی و استفاده از آنها به‌خصوص در زمینه ساخت پردازنده را با محدودیت جدی روبرو ساخت. در تحولی جدیدی حالا دو کشور کلیدی در این زمینه یعنی ژاپن و هلند امکان پیوستن به آمریکا برای اعمال محدودیت‌های بیش‌تر علیه چین را بررسی می‌کنند.

با وجود آن‌که آمریکا در زمینه تعداد شرکت‌های طراح و سازنده نیمه هادی (IDMها)، دست بالاتر را نسبت به سایر کشورها در اختیار دارد اما از نقش شرکت‌های بزرگ و کلیدی مستقر در ژاپن و هلند نیز نمی‌توان به‌سادگی گذشت؛ از جمله این شرکت‌ها باید به Advantest (شرکتی پیشرو در زمینه ساخت تجهیزات تست اتوماتیک برای صنعت نیمه‌هادی)، Tokyo Electron، هیتاچی، Horiba و Kokusai در ژاپن و غول دنیای نیمه‌هادی یعنی ASML هلندی یاد کرد. نقش AMSL در این میان نسبت به تمامی دیگر بازیگران این عرصه پر رنگ‌تر بوده و در حالی‌که شرکت‌های مختلف از اپل و سامسونگ و کوالکام گرفته تا مدیاتک و اینتل، طراحی چیپ‌ست‌های خود را مستقلا بر عهده دارند اما ساخت این چیپ‌ست‌ها در کارخانه‌های انگشت‌شماری صورت می‌گیرد که همگی از تجهیزات لیتوگرافی ASML بهره می‌برند.

چین در طی نزدیک به چهار سال گذشته برای حل این مشکلات تلاش‌های متعددی را صورت داده که سرمایه‌گذاری هواوی در ساخت دستگاه‌های لیتوگرافی، طراحی متن‌باز RISC-V های‌سیلیکون هواوی برای غلبه بر محدودیت‌های Arm و سرمایه‌گذاری 2.25 میلیاردی دولت چین در SMIC برای تأمین چیپ‌ست‌های هواوی از آن‌ جمله‌اند. با وجود این تلاش‌ها اما هنوز راهی جز همکاری با شرکت‌های خارجی برای حفظ جایگاه و ادامه حیات در این صنعت به‌چشم نمی‌خورد. برای نمونه جهت راه‌اندازی یک خط تولید نیمه‌ هادی پیشرفته، چین به پشتیبانی شرکت‌های سطح بالای آمریکایی نظیر Lam Research Corp. ،Applied Materials Inc و KLA Corp نیاز دارد اما با تحریم‌های فعلی آمریکا که نه‌تنها صادرات ماشین‌آلات آمریکایی را محدود می‌کند بلکه شهروندان این کشور را از کار با سازندگان چیپ‌ست چینی منع کرده است، ساخت نیمه‌هادی‌های مدرن برای چین بسیار مشکل و تا حدی غیر ممکن به‌نظر می‌رسد. در این گیر و دار اگر ژاپن و هلند نیز به جمع تحریم‌کنندگان چین در این زمینه بپیوندند می‌توان با درصد اطمینان بالایی از شکست رویای چینی برای ساخت پردازنده (حداقل با فناوری‌های موجود و در کوتاه مدت) سخن گفت.

شرکت هلندی ASML (با نام کامل ASML Holding N.V.) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین بازیگران این عرصه اما هنوز ظاهرا تمایلی به قطع ارتباط کامل با شرکای چینی خود نداشته و از انتظار خود برای ادامه همکاری با این کشور در همان سطح سال 2022 سخن می‌گوید. در جست‌وجو برای یافتن علت این تمایل می‌توان به درآمد حاصل از تجارت ASML‌ با چین اشاره کرد که در سال 2023 چیزی در حدود 2.2 میلیارد یورو تخمین زده شده است. ASML از راه فروش تجهیزات قدیمی‌تر DUV به شرکای چینی در سال 2022 به درآمدی بالغ بر 2.16 میلیارد یورو دست پیدا کرد که 14 درصد از کل درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد و تنها اندکی از رقم 2.17 میلیارد دلار سال 2021 پایین‌تر است.

چین در حال حاضر بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نیمه‌هادی در دنیا به‌حساب می‌آید و آن طور که پیتر ونینک (Peter Wennink) مدیرعامل ASML در گفت‌وگو با رویترز اعلام کرده چیزی نزدیک به 15 درصد از پیش‌سفارش‌های شرکت (order backlog) به این کشور تعلق دارد. ونینک با اشاره به این نکته که ماشین‌آلات پیشرفته‌تر EUV شرکت ASML نزدیک به 50 درصد از فروش این مجموعه را تشکیل می‌دهند از اعمال نشدن تحریم بر شرکت‌های آمریکایی مشابه‌ای مثل LAM Research و Applied Materials برای تجارت با چین تا ماه اکتبر گذشته یاد می‌کند که موقعیت نابرابری را پیش روی این سازنده بزرگ قرار داده است.

با تحریم‌های جدید آمریکا که سال گذشته وارد فاز اجرایی شدند، ASML از ارائه ماشین‌ها، ابزارها، پرسنل و اطلاعات فنی به کمپانی‌های چین منع شد؛ امری‌که در ابتدا ضربه بزرگی به منافع مالی این شرکت به‌حساب می‌آمد اما به‌گفته مدیرعامل این مجموعه، تأثیر واقعی محدودیت‌های تجاری به آن بدی نبوده است که فکر می‌کردند چرا که مشتریان چینی در عمل به سراغ ساخت چیپ‌های قدیمی‌تر با کمک تجهیزات ASML رفتند که زیر مجموعه تحریم‌ها قرار نداشت. از نگاه ونینک اولین تأثیر تحریم‌های آمریکا سوق دادن سازندگان محلی چینی به سرمایه‌گذاری روی ظرفیت تولید بود ولو این‌که این افزایش ظرفیت روی چیپ‌های قدیمی‌تر و ساده‌تر متمرکز باشد.