واحد خبر mobile.ir : شرایط کنونی زندگی‌ها به‌گونه‌ای‌ست که مردم اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند. همین امر موجب شده تا کنترل سطح استرس به عامل مهمی جهت بهبود سلامت و آرامش انسان‌ها شناخته شود. حال سؤال اینجاست که افراد چگونه می‌توانند در طول روز از میزان استرس خود باخبر شوند؟ خوشبختانه، بیشتر ساعت‌های هوشمند و دستبندهای تناسب اندام به قابلیت اندازه‌گیری و مانیتورینگ استرس مجهز شده‌اند. با توجه به اندازه کوچک و قابل‌حمل بودن اسمارت‌واچ‌ها و دستبندها، این دیوایس‌ها آسان‌ترین راه برای اندازه‌گیری استرس به شمار می‌روند. در این مطلب قصد داریم نحوه اندازه‌گیری استرس در این دیوایس‌ها و میزان اعتبار داده‌های آنها را بررسی کنیم.

مانیتورینگ سطح استرس چیست و چرا اهمیت دارد؟

در ابتدا بد نیست تعریف مختصری از استرس داشته باشیم. استرس احساس تنش ذهنی یا جسمی است که تأثیری منفی بر ذهن و تندرستی افراد دارد. در واقع استرس واکنش طبیعی انسان به چالش‌ها و دشواری‌های زندگی‌ست. از علائم استرس می‌توان به سردرد، خستگی، اختلال در خواب، فشار خون بالا، فرسودگی، بیماری‌های قلبی، اضافه وزن و ... اشاره کرد. چنانچه شخصی به مدت طولانی تحت استرس باشد، این امر روی ذهن و بدن او تأثیر گذاشته و شخص به عارضه‌های سلامتی دچار می‌شود.

به طور کلی ترشح دو نوع هورمون در بدن، استرس را بالا می‌برد: آدرنالین و کورتیزول. وقتی استرس بالا باشد، هورمون آدرنالین وارد رگ‌ها شده و باعث می‌شود ضربان قلب و فشار خون به طور ناگهانی افزایش یابند. متعاقبا، جریان خون به درون عضله‌ها، سطح گلوکز خون را به حداکثر می‌رساند. به دنبال این اتفاق، مردمک‌های چشم نیز بازتر می‌شوند.

سازمان بهداشت جهانی، استرس را «اپیدمی قرن بیست و یکم» نامیده است. از این رو، اندازه‌گیری سطح استرس مزایای فراوانی دارد زیرا شما را از بالا رفتن سطح استرس بدن‌تان آگاه کرده و به شما کمک می‌کند تا با حفظ آرامش و ریلکس شدن بدن، از وقوع عارضه‌های احتمالی جلوگیری کنید.

دستبندها و ساعت‌های هوشمند چگونه سطح استرس را اندازه‌گیری می‌کنند؟

در بسیاری از دستبندها و ساعت‌های هوشمند، ضربان قلب معیار اصلی برای اندازه‌گیری و مانیتورینگ استرس است. دیوایس‌هایی مثل اپل‌واچ، گلکسی واچ و بسیاری از ردیاب‌های شرکت فیت‌بیت با اندازه‌گیری مداوم کمیتی به نام bpm (ضربان در دقیقه) اقدام به بررسی سطح استرس بدن می‌کنند. البته این تکنیک چندان دقیق نیست، زیرا ضربان قلب انسان با انجام هر گونه کار یا فعالیت ورزشی ممکن است بالا و پایین برود. لذا تغییر ضربان قلب را نمی‌توان الزاما معیار دقیقی برای سنجش استرس افراد قرار داد.

امروزه بیشتر ساعت‌های هوشمند از کمیت دیگری برای ارزیابی سطح استرس بدن استفاده می‌کنند. این کمیت HRV (کوتاه‌شده Heart Rate Variability به معنای تغییرپذیری ضربان قلب) نام دارد. HRV در حقیقت به اندازه‌گیری فواصل زمانی بین ضربان‌ها مربوط می‌شود. برخلاف اندازه‌گیری ضربان قلب – که میانگین تعداد ضربان‌ها در یک دقیقه است – HRV عمدتا روی نوسانات کوچک قلب متمرکز است. نکته کلیدی در اینجا آن است که علت این نوسانات چیست؟ سن، طرز قرار گرفتن بدن، اوقات شبانه‌روز و وضعیت کنونی سلامتی شما همگی بر HRV مؤثرند، اما آنچه بیش از هر چیز دیگر می‌تواند بر HRV تأثیر بگذارد، تجربه‌های احساسی، ذهنی و جسمی است.

می‌رسیم به این سوال که HRV چگونه می‌تواند سطح استرس بدن را نشان دهد؟ پاسخ آن است که اگر HRV شما بالا باشد، علامت خوبی‌ست و نشان می‌دهد استرس شما پایین است. اما HRV پایین از وجود استرس، ضعف و یا تشنگی در بدن شما حکایت می‌کند. عارضه‌هایی مثل دیابت، بیماری قلبی و کلسترول نیز از مواردی هستند که با HRV پایین در ارتباطند. البته، پایین بودن HRV به تنهایی برای اثبات بالا بودن استرس کافی نیست. به گفته هرمان بانر (Herman Bonner)، از متخصصین ارتباطات در کمپانی Firstbeat (از زیرمجموعه‌های گارمین)، اندازه‌گیری استرس علاوه بر HRV، به مقوله‌های دیگری از جمله تخصص در ریاضی، پردازش سیگنال، تشخیص الگوها و برنامه‌نویسی نیز نیاز دارد.

لازم به ذکر است، برخی ساعت‌های هوشمند پیشرفته برای تشخیص سطح استرس از سنسورهای اختصاصی بهره می‌برند. به عنوان مثال، ساعت هوشمند Fitbit Sense به سنسوری با نام EDA (کوتاه‌شده Electro Dermal Activity به معنای فعالیت الکتریکی پوست) مجهز شده است. طبق ادعای فیت‌بیت، این حسگر می‌تواند از طریق تغییرات الکتریکی تعریق پوست، به میزان استرس بدن پی ببرد. البته این کار مستلزم آن است که کاربر کف دست خود را به مدت دو دقیقه روی صفحه ساعت قرار دهد.

ساعت‌های هوشمند برای کاهش استرس چه راه‌کارهایی دارند؟

تمام اسمارت‌واچ‌هایی که سطح استرس را اندازه‌گیری می‌کنند، برای پایین آوردن استرس نیز راه‌کارهایی دارند. یکی از مهم‌ترین این راه‌کارها، تمرین‌های تنفسی است که موجب آرام شدن بدن و نهایتا پایین آمدن سطح استرس می‌شود. اگر ساعت هوشمند از مانیتورینگ استرس به شکل خودکار پشتیبانی کند، زمانی که سطح استرس شما بالا می‌رود، ساعت به طور اتوماتیک شما را از بالا بودن استرس باخبر کرده و در ادامه شما را به انجام تمرینات تنفسی ترغیب می‌کند. در برخی ساعت‌ها حتی می‌توان مدت زمان و میزان شدت این تمرینات را نیز به دلخواه انتخاب کرد. تماشای محتوایی که احساس خوبی به شما منتقل کند، نوشیدن آب، پیاده‌روی و ... از دیگر گزینه‌های پایین‌آورنده استرس به شمار می‌روند.

تا چه اندازه می‌توان به دقت اندازه‌گیری استرس در ساعت‌های هوشمند اعتماد کرد؟

با توجه به اینکه تکنولوژی همواره در حال تکامل است، ساعت‌های هوشمند نیز در گذر زمان پیشرفته‌تر شده و برای اندازه‌گیری سطح استرس به روش‌های جدیدتری مثل HRV و EDA روی آورده‌اند. البته با توجه به هزینه بالای سنسور EDA، اکثر اسمارت‌واچ‌های ارزان‌قیمت از روش HRV استفاده می‌کنند. گزارش‌ها حاکی از آنند که روش HRV می‌تواند سطح استرس را با دقت 90 درصدی اندازه‌گیری کرده و این تکنولوژی روز به روز بهتر می‌شود. با این اوصاف می‌توان نتیجه گرفت که داده‌های مربوط به سطح استرس در ساعت‌های هوشمند، تا حد قابل‌توجهی قابل اعتماد هستند.

پرطرفدارترین ساعت‌های هوشمند مجهز به مانیتورینگ استرس

ساعت‌های هوشمند فراوانی در بازار یافت می‌شوند که به مانیتورینگ استرس مجهز شده‌اند. در ادامه به معرفی اجمالی برخی از پرطرفدارترین این ساعت‌ها می‌پردازیم:

Samsung Galaxy Watch4

ساعت هوشمند Galaxy Watch4 به سنسور جدید BioActive (محصول سامسونگ) مجهز شده که می‌تواند میزان چربی بدنی، آب، توده چربی و برخی دیگر از ترکیبات بدن شما را اعلام کند. علاوه بر این ویژگی، تشخیص سطح استرس به شکل مستمر و باخبر کردن کاربر از این موضوع به همراه ارائه تمرینات تنفسی از دیگر امکانات این ساعت به حساب می‌آید.

اپل‌ واچ سری 7

به لطف سنسور ECG (الکتروکاردیوگرافی)، اپل‌ واچ سری 7 می‌تواند ضربان قلب و اشباع اکسیژن خون را با دقت بالا تشخیص دهد. تمرینات تنفسی (به همراه انیمیشن‌های زیبا) برای پایین آوردن سطح استرس کاربران نیز پیش‌بینی شده است.

Fitbit Sense

ساعت هوشمند Fitbit Sense یک دیوایس پیشرفته و سلامت-محور است که برای اندازه‌گیری کمیت‌های مربوط به تندرستی، سنسورهای اختصاصی دارد. همان طور که پیش از این هم گفته شد، اندازه‌گیری استرس در این ساعت با استفاده از سنسور پیشرفته EDA انجام می‌شود که دقت بالایی دارد. اندازه‌گیری سلامت قلب و دمای پوست نیز از دیگر امکانات Fitbit Sense است که کمتر در ساعت‌های دیگر مشاهده می‌شود.

Garmin Vivosmart 4

Garmin Vivosmart 4 یک ردیاب تناسب‌اندام با قابلیت‌های پیشرفته در حوزه سلامتی است. سنسور Pulse Oxygen موجود در این ساعت می‌تواند اشباع اکسیژن خون را با دقت بالا اندازه‌گیری کند. ردیابی استرس و تایمر تمرینات تنفسی نیز در این دیوایس پیش‌بینی شده‌اند.