واحد خبر mobile.ir : جهان فناوری رفته‌رفته به میدان نبردی تمام عیار تبدیل شده است. پس از درگیری تجاری میان دولت‌ها و غول‌های بزرگ این صنعت، حال نبردهایی میان شرکت‌های فعال در این حوزه آغاز شده که هر چند در ابعادی کوچک‌تر روی می‌دهد، اما هر یک اهمیت ویژه خود را دارد. در آخرین نمونه از این منازعات، میان شرکت اپل و کمپانی تولیدکننده بازی اپیک گیمز اختلاف نظری جدی به وجود آمده و به حذف بازی مشهور و پرطرفدار فورتنایت از فروشگاه اپل انجامیده است. همان طور که می‌دانید فورتنایت یکی از پرطرفدارترین بازی‌های گروهی در سراسر جهان محسوب می‌شود که نخستین بار در سال 2017 وارد بازار شد.

جرقه اتفاقاتی که در ماه‌های اخیر به سرعت به اختلافی عمیق تبدیل شده، از سال 2018 زده شد. زمانی که اپیک‌ گیمز با اعلام نارضایتی از شیوه انحصاری اپل، از عدم تمایل به پرداخت بخشی از درآمد خود به کمپانی آمریکایی خبر داد. در اواخر ماه ژوئن سال جاری میلادی و در نخستین اقدام، تیم سویینی (Tim Sweeney)، مدیر عامل اپیک، در گفتگوی خود با واشنگتن‌ پست، اپل را به انحصارطلبی متهم کرد و چند روز بعد، راه منصفانه برای همکاری با اپل و گوگل را برقراری عدالت میان اپلیکیشن‌های این دو شرکت و محصولات طرف سوم دانست. به گفته او «انحصار اپ استور تنها ضامن منافع اپل است و نه [چنانکه ادعا می‌شود] حفاظت از امنیت دستگاه‌ها». او در ماه جولای نیز به جنگ لفظی خود علیه اپل در توئیتر ادامه داد و پرداخت 30 درصد حق حضور در فروشگاه اپل را نماد واضحی از انحصار و منفعت‌طلبی بی‌اندازه غول کوپرتینوئی دانست. امری که به گفته سویینی، مانع اتفاقات جذاب و درخشان بسیاری در فضای فناوری شده است.

البته مدیران اپیک به موضع‌گیری صِرف بسنده نکردند و و در 13 آگوست شیوه پرداخت مستقیم برای آیفون و آی‌پد را در اپلیکیشن فورتنایت معرفی کردند، روشی که امکان خرید V-Bucks درون‌برنامه‌ای این بازی را با 20 درصد تخفیف در اختیار کاربران قرار می‌داد و به این ترتیب در عمل رودروی اپل قرار گرفتند. به طور طبیعی، اپل نسبت به این اقدام واکنش نشان داد و با تکیه بر قانون فروشگاه خود، در همان روز بازی فورتنایت را از اپ استور خارج و در بیانیه‌ای موضع خود را درباره اقدام اپیک گیمز و نقض قوانین اپ استور تشریح کرد. در پی اقدام اپل، گوگل نیز برای پیشگیری از وقوع دشواری‌های مشابه و در پشتیبانی آشکار از اپل، بازی فورتنایت را به سبب نقض سیاست‌های این شرکت از دسترس کاربران گوگل پلی خارج کرد.

ظاهرا مدیران اپیک انتظار این واکنش را از سوی اپل داشتند، چرا که بلافاصله در دادگاه کالیفرنیا علیه این شرکت اقامه دعوی نمودند و در عین حال با انتشار فیلمی تبلیغاتی (ویدئوی زیر) کارزاری را علیه اپل به راه انداختند. مدعای اصلی وکلای اپیک در این پرونده، ایجاد انحصار و محدودیت رقابت توسط اپل است که نه تنها به مشتریان، بلکه به توسعه‌دهندگان نیز آسیب می‌زند. قاضی پرونده در روز 24 آگوست 2020 (3 شهریور 1399) و در قالب حکمی موقت اپل را از محدود ساختن دسترسی فورتنایت به APIها و موتور بازی Unreal Engine در اپ استور باز داشت، اما در عین حال، الزامی هم برای بازگرداندن بازی به فروشگاه وضع نکرد. به این ترتیب اولین دور از تقابل قضایی میان دو شرکت تا حدودی متعادل پایان یافت. هرچند تا پایان این مجادله راه بسیاری در پیش است و باید در انتظار وقایع جدیدتری باشیم.

اگر چه کاربران اپل در حال حاضر قادر نیستند فصل جدید فورتنایت را دانلود و با آن کار کنند، اما همچنان می‌توانند به نسخه 13.40 بازی که پیش از حذف فورتنایت از اپ استور نصب شده (بدون امکان به‌روزرسانی) ادامه دهند نکته دیگر آن که دارندگان دستگاه‌های مجهز به iOS تنها قادر به بازی آنلاین با کاربران محصولات اپل هستند، در نتیجه از حضور در بازی‌های آنلاین چند نفره که میان پلتفرم‌های مختلف انجام می‌شود، محروم خواهند بود. در تحول تازه‌ای در این میان، منابع خبری در روز جمعه 28 آگوست (7 شهریور 99) از حذف حساب توسعه‌دهندگان اپیک گیمز توسط اپل خبر داده‌اند.

اما ریشه این اختلاف‌ها به ماهیت ویژه دنیای فناوری‌های دیجیتال و نحوه تحول و تکامل آن در طول دو دهه گذشته باز می‌گردد. در سال‌های ابتدایی انفجار فناوری اطلاعات و برآمدن سومین انقلاب صنعتی جهان، شیوه توزیع محصولات دیجیتال نیز از رویه مرسوم در سایر بازارها پیروی می‌کرد. توسعه‌دهندگان محصولات خود را روی دیسک‌های سخت‌افزاری و در فروشگاه‌های آفلاین عرضه می‌کردند و خریدار نیز باید هزینه خرید محتوا یا برنامه، رسانه فیزیکی آن، هزینه حمل، پرسنل فروش و غیره را برای استفاده از برنامه پرداخت می‌کرد.

اپل در قالب یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های استیو جابز این مشکل را تا حدود زیادی برطرف کرد و با راه‌اندازی فروشگاه اپ استور، امکان عرضه مجازی و آنلاین برنامه و محتوا را فراهم ساخت. به این ترتیب توسعه‌دهندگان می‌توانستند با هزینه بسیار کمتر اپلیکیشن خود را به بازار عرضه کنند و در عین حال محصول با بهای پایین‌تر به دست خریدار می‌رسید. البته اپل نیز در این میان با دریافت 30 درصد از حق حضور اپلیکیشن، سود سرشاری را نصیب خود می‌ساخت.

با گذشت زمان، این سیستم توزیع تازه و پیشرفته گسترش زیادی یافت و در کنار محصولات، امکانات و قابلیت‌های اضافی نیز از طریق فروشگاه اپل به فروش رسید. حال برنامه‌ها بدون پرداخت یکباره کل قیمت و از طریق هزینه اشتراک ماهانه (یا سالانه) با بهای بسیار کمتر و به تدریج در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت. اما این شرایط رفته‌رفته به مسئله و موضوعی برای تقابل تجاری تبدیل شده است. در اغلب موارد توسعه‌دهندگان در ابتدا نسبت به شیوه اپل تمایل زیادی نشان می‌دهند، زیرا می‌توانند با سرمایه‌گذاری و هزینه بسیار کمتر محصول خود را در بازاری به وسعت سراسر جهان عرضه کنند. اما پس از آن که شرکت‌های تولیدکننده محتوا و برنامه به موضعی پایدار می‌رسند، این میزان پرداختی، به ویژه در قالب دوگانه خرید اشتراک از یک سو و پرداخت درون‌برنامه‌ای امکانات و قابلیت‌ها از سوی دیگر، از جذابیت پلتفرم اپل می‌کاهد.

اپیک یکی از همین شرکت‌ها به شمار می‌رود که اینک به طور رسمی زبان به اعتراض گشوده است. پیش از این شرکت نیز برخی توسعه‌دهندگان، از جمله مالکان پلتفرم پخش موسیقی اسپاتیفای و بسیاری از عرضه‌کنندگان کتاب از نارضایتی خود نسبت به شیوه اپل سخن گفته و برای خروج از این انحصار تلاش کرده بودند. در واقع مشکل اصلی و استدلال محوری اپیک آن است که مسیر عرضه برنامه‌ها در اپ استور کاملا انحصاری و غیر منصفانه است. در واقع، هیچ توسعه‌دهنده‌ای نمی‌تواند خارج از چارچوب اپ استور برنامه یا محتوایی را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد و در عین حال استفاده از این فروشگاه نیز مستلزم محدودیت شیوه پرداخت مشتری مطابق روال‌ها و قوانین درون‌برنامه‌ای اپل است. امری که در نهایت موجب می‌شود میزان قابل توجهی از مبالغ پرداختی به جیب اپل سرازیر شود. به گفته مخالفان انحصار در سیستم‌عامل iOS این پول که گاهی «مالیات اپل» خوانده می‌شود، تنها و صرفا به جهت تسلط انحصاری اپل بر این پلتفرم پرداخت می‌گردد و به همین جهت، ناقض قانون ضد تراست شرمن (Sherman Antitrust Act) در ایالات متحده و قوانین مشابه در سایر کشورها (به طور مثال در اتحادیه اروپا) است.

به این ترتیب اگر اپیک بتواند از سیستم پرداخت اختصاصی خود برای بازی فورتنایت استفاده کند، دریافت درصد مورد نظر توسط اپل ناممکن خواهد شد. تیم کوک، مدیر عامل اپل، پیشتر و در پاسخ به موارد مشابه اعتراضی، در برابر کمیته ضد انحصار کنگره آمریکا به همین سابقه تاریخی اشاره کرده و منفعت توسعه‌دهندگان را از پیوستن به این فرایند خاطر نشان شده است. توضیحی که برای شرکت‌های تولیدکننده، به ویژه آن‌ها که به سطحی از پایداری رسیده‌اند، چندان قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد.

جالب آن که اپل هر زمان تمایل داشته، برای این قاعده استثنا قائل شده است. به طور مثال، این کمپانی در ماه آوریل به سرویس Prime Music آمازون اجازه داد تا از سیستم پرداختی خود استفاده کند و به این ترتیب، از درصد دریافتی خود صرف نظر کرد. امری که البته ظاهرا با جایگاه آمازون و قدرت این شرکت بی‌ارتباط نیست و احتمالا درباره شرکت‌هایی همچون اپیک گیمز صدق نمی‌کند.

اپیک در فروشگاه گوگل نیز با مشکل مشابهی مواجه شده است. البته به سبب متن باز بودن پلتفرم اندروید، اپیک توانسته است مسیر اختصاصی برای دانلود و نصب برنامه را به کاربران پیشنهاد کند، اما دست کم در ایالات متحده، بیشتر موارد نصب از طریق فروشگاه گوگل صورت می‌گیرد و اپیک در موضعی نیست که بتواند تعداد زیادی از کاربران را به استفاده از برنامه‌ها بیرون از این فضا تشویق کند.

در حقیقت سیاست گوگل با آنکه کمی بازتر به نظر می‌رسد، اما در نهایت به همان شیوه اپل عمل می‌کند. درست است که توسعه‌دهندگان اندروید می‌توانند برنامه خود را به صورت جداگانه ارائه کنند، اما مجموعه‌ای از برنامه‌های اساسی مانند گوگل سرچ، جی‌میل، یوتیوب و غیره در قالب Google Play Services ارائه شده است که استفاده از آنها صرفا از طریق گوگل پلی میسر می‌شود و به این ترتیب گوگل اطمینان می‌یابد که هیچ گوشی اندرویدی نمی‌تواند بدون گوگل پلی از این برنامه‌های کلیدی بهره گیرد. تنها راه فرار از این دشواری نیز طراحی و توسعه کامل چارچوبی مستقل، آن هم با استفاده از پلتفرم متن باز اندروید است؛ شیوه‌ای که شرکت‌هایی همچون هواوی در مسیر آن قرار دارند. اما ظاهرا تا تحقق عملی و بلوغ آن فاصله زیادی وجود دارد.

قانون‌گذاران ایالت متحده به خوبی از این شرایط و مشکلات پیش روی شرکت‌ها در فضای انحصاری اپل و گوگل آگاهند، اما به هر حال گزینه‌های پیش روی آن‌ها محدود است. به علاوه روند بررسی دعاوی حقوقی مسیر دشوار و زمان‌بری است و این خود بر برتری غول‌های فناوری، با تیم‌های اختصاصی حقوقی و توانایی مالی برای مقاومت در برابر فرصت زمانی محدود، می‌افزاید.

اما اپیک گیمز در کنار مسیر حقوقی، شیوه دیگری را برگزیده است که در صورت موفقیت، کنترل انحصاری کمپانی‌هایی همچون اپل را به طور جدی به چالش خواهد کشید. مدیر عامل اپیک با رسانه‌ای کردن ماجرا و ترند کردن هشتگ FreeFortnite در تلاش است به طور مستقیم با مخاطبان خود ارتباط برقرار کند و با فشار روانی حاصل از این وضعیت، اپل را به عقب‌نشینی وادار نماید. این امر البته در کوتاه مدت بعید به نظر می‌رسد. چرا که اگر اپل و گوگل در برابر این فشار تسلیم شوند، بلافاصله با سیلی از مقاومت مشابه از سوی دیگر توسعه‌دهندگان مستقل مواجه خواهند شد. با این حال، اقدام اپیک گیمز طلیعه دورانی تازه در صنعت تولید محتوا و برنامه، و فراتر از آن، در کل فضای فناوری جدید خواهد بود. دورانی که کمپانی‌های نوظهور با تکیه بر قدرت و توانایی خود، در کنار استفاده از امواج افکار عمومی، در برابر انحصار غول‌های مسلط بازار ایستادگی می‌کنند. امری که هواوی پیش از این نمونه موفق آن را (حداقل تا به امروز) در برابر قوانین محدودکننده دولت آمریکا به نمایش گذارده است.