واحد خبر mobile.ir : شرکت سامسونگ در اواسط تابستان امسال پروسسور 7 نانومتری Exynos 9825 را معرفی کرد که توان رقابتی این شرکت در مقایسه با دیگر رقبای 7 نانومتری آن را بهبود بخشید و اندکی پس از آن نیز چیپ‌ست جدیدی به نام Exynos 980 را به لیست پردازنده‌های خود افزود. Exynos 980‌ با مودم 5G داخلی و تنها 2 هسته سطح بالای ARM A77 در جایگاه متفاوتی نسبت به چیپ‌ست‌های پرچمدار پیشین سامسونگ قرار می‌گرفت و به همین علت احتمال حضور آن در سری S و Note اندک به نظر می‌رسید. این شرکت در روز چهارشنبه 23 اکتبر 2019 (1 آبان 1398) پروسسور تازه‌ای را به نام Exynos 990 معرفی کرده که با لینوگرافی 7 نانومتری EUV ساخته شده اما ظاهرا فاقد مودم داخلی‌ست!

نبود مودم داخلی 5G در این پروسسور البته به معنای پشتیبانی نکردن آن از این ویژگی نیست و با به‌کارگیری مودم جدید اکسترنال Exynos Modem 5123 می‌توان به سادگی از هر دو فناوری نسل پنجم یعنی Sub-6 و mmWave بهره برد. این شرایط پیش از این در هر دو چیپ‌ست پرچمدار قبلی سامسونگ یعنی Exynos 9820 و Exynos 9825 نیز تکرار شده بوده و هر دو برای دسترسی به شبکه 5G از مودم اکسترنال دیگری بهره می‌گرفتند. بدین‌ترتیب با توجه به حضور 5G داخلی در پروسسور قبلی Exynos 980 (البته تنها به صورت Sub-6) و غیب آن در Exynos 990 می‌توان بازارهای هدف متفاوتی را برای این دو پروسسور در نظر گرفت. یک دلیل دیگر حذف مودم 5G از Exynos 990 را باید در محدودیت فضا جست‌وجو کرد جایی‌که این مودم‌ها همچنان از ابعاد نسبتا بزرگی برخوردارند (هرچند تجربه قبلی سامسونگ در این زمینه یعنی Exynos 5100 با مساحت 56.03 میلی‌متر مربعی، یکی از کوچک‌ترین مودم‌های نسل پنجمی به حساب می‌آید) و جدا کردن آن‌ها از پروسسور می‌تواند انعطاف‌پذیری بیشتری را ایجاد کند.

اینیوپ کانگ (Inyup Kang) ریاست کسب و کار System LSI در مجموعه سامسونگ الکترونیک ضمن اشاره به گستره فراگیر پیشرفت‌های فناورانه در سرتاسر جهان از فناوری نسل پنجم موبایل به عنوان گشاینده راه‌های جدیدی برای ارتباطات و اتصالات یاد می‌کند و از حضور دائمی هوش مصنوعی در قامت ابزاری روزانه در دست همه کاربران در آینده نزدیک سخن می‌گوید. کانگ می‌افزاید: «[چیپ‌ست] Exynos 990 و [مودم] Exynos 5123 سامسونگ به‌گونه ایده‌آلی برای 5G با حجم بالا و کاربردهای هوش مصنوعی سازگار شده‌ و برای کمک به بلندپروازترین کسب و کارهای دنیا [چه] کوچک و [چه] بزرگ، در جهت دستیابی به اهداف آن‌ها برای ارائه قابلیت‌های جدید به بازار این شرکت‌ها، طراحی شده‌اند.»

برای بررسی امکانات چیپ‌ست Exynos 990 بهتر است آن را در پنج بخش مجزا شامل پردازنده، گرافیک، حافظه، هوش مصنوعی و ارتباطات بررسی کنیم.

- CPU: ظهور Exynos M5

سامسونگ در طی سال‌های اخیر همواره از پردازنده‌های کاستوم سری M خود به عنوان قدرتمندترین هسته‌های پردازشی پروسسورهای این شرکت بهره گرفته و این بار نیز با شرایط متفاوتی روبرو نمی‌شویم. در هر دو چیپ‌ست قبلی Exynos 9820 و 9825 از هسته‌های دوگانه کاستوم موسوم به Exynos M4 استفاده شده و در دو کلاستر بعدی نیز به ترتیب دو هسته ARM A75 و چهار هسته ARM A55 قرار می‌گرفت. این ترکیب در Exynos 990 به لحاظ تعداد هسته‌ها، تکرار شده اما هسته‌های رده بالا و میانی در آن با تغییر روبرو شده‌اند. قدرتمندترین هسته‌های پردازشی در این پروسسور از نوع Exynos M5 هستند که سامسونگ بدون ارائه جزییات، و اعلام فرکانس پردازنده‌ها، از 20 درصد سرعت بالاتر در مقایسه با Exynos M4 حاضر در 9820 سخن گفته است. با وجود اعلام نشدن نوع این هسته‌ها می‌توان با اطمینان از انطباق آن‌ها با طراحی جدید شرکت ARM یعنی Cortex A77 سخن گفت که چندی پیش در اواخر ماه می سال جاری معرفی شد.

این میزان ارتقاء در Exynos 990 نسبت به Exynos 9820 سال گذشته حداقل روی کاغذ نسبتا محافظه‌کارانه به نظر می‌رسد چرا که در رقیب اصلی این پروسسور یعنی چیپ‌ست پرچمدار نسل بعدی کوالکام نیز به احتمالا قریب به یقین از هسته‌های Cortex A77 استفاده خواهد شد که در آن به گفته شرکت ARM یعنی طراح این هسته‌ها، 23 تا 30 درصد ارتقاء در IPC (دستورالعمل به ازای هر چرخه یا instructions per cycle) ارائه می‌شود.

سامسونگ همچنین دومین کلاستر این چیپ‌ست یعنی قسمت حاوی هسته‌های میانی را نیز ارتقاء بخشیده و در آن به جای هسته‌های A75 حالا از هسته‌های قدرتمند Cortex A76 استفاده کرده است. این تغییر شاید در سناریوهای روزمره که بیشترین بار پردازش روی این کلاستر قرار می‌گیرد، تأثیر و نمود بالاتری را از خود به نمایش بگذارد. در نهایت در سومین کلاستر با تغییر خاصی روبرو نمی‌شویم و در اینجا نیز همان چهار هسته پیشین Cortex A55، برای انجام کارهای سبک به‌کار گرفته می‌شود. سامسونگ به فرکانس هیچ‌یک از پردازنده‌های حاضر در این چیپ‌ست اشاره‌ای نکرده اما از بهبود کلی 13 درصدی این مجموعه نسبت به قبل، یاد می‌کند.

- GPU: ارتقاء به Mali-G77

با وجود تغییر محسوس در بخش پردازشی دستگاه در مقایسه با چیپ‌ست‌های پیشین سامسونگ، ارتقاء صورت پذیرفته در بخش گرافیکی این پروسسور، در سطح بالاتری به نظر می‌رسد. در این چیپ‌ست از گرافیک جدید Mali-G77 شرکت ARM در یک چینش 11 هسته‌ای استفاده شده که به گفته ARM به لطف معماری جدید Valhall، بهبود قابل ملاحظه‌ای را نسبت به طراحی‌های قبلی گرافیک این شرکت ارائه می‌دهد. سامسونگ البته در توصیف بخش گرافیکی Exynos 990 از 20 درصد بهبود عملکرد گرافیکی یا بهینه‌سازی انرژی سخن می‌گوید که جدااز نامفهوم بودن نقش «یا» در این جمله، ارتقاء چندان بزرگی نیز با توجه به معماری جدید GPU به نظر نمی‌رسد و احتمالا در مقایسه با راه‌کار گرافیکی پر قدرت اپل در چیپ‌ست A13 هنوز دست پایین‌تر را در اختیار خواهد گرفت.

در سوی دیگر به‌عنوان یک نکته کاملا مثبت، درایور صفحه‌نمایش یا display driver این چیپ‌ست قادر به پشتیبانی از صفحه‌نمایش‌های 120 هرتزی‌ست که راه را برای ارتقاء هرچه بیشتر کیفیت نمایشگر به خصوص در کاربری‌های مرتبط با گیم باز می‌گذارد. پردازشگر سیگنال یا ISP این چیپ‌ست از دوربین تکی تا وضوح 108 مگاپیکسل پشتیبانی می‌کند که در حال حاضر تنها نمود آن در دنیای واقعی، سنسور ISOCELL Bright HMX ساخت خود شرکت سامسونگ است.

- حافظه: ظهور LPDDR5X

یکی از تغییزات بنیادین صورت پذیرفته در Exynos 990 به بخش حافظه آن تعلق دارد که از LPDDR4X پیشین حالا به LPDDR5 ارتقاء یافته است. این تغییر امکان افرایش فرکانس کنترلر حافظه از 2.093MHz پیشین به 2,750MHz را فراهم آورده و می‌توان انتظار داشت که این تغییر در زمینه مصرف انرژی را برگ برنده جدیدی را در اختیار سامسونگ قرار دهد.

واحد پردازش عصبی: محاسبه 10 تریلیون عملیات در ثانیه

در چیپ‌ست پردازشی جدید سامسونگ از یک ساختار دو هسته‌ای NPU (واحد پردازش عصبی) و یک DSP جدید استفاده شده که به امکان پردازش 10 تریلیون عملیات در ثانیه (TOPs) می‌انجامد. البته هنوز مشخص نیست که این میزان عملیات در ثانیه تنها نتیجه عملکرد DSP به تنهایی‌ست یا حاصل همکاری آن با NPU. برای مقایسه، بهتر است بدانید که NPU حاضر در Exynos 9820 قادر به پردازش 1.86 تریلیون عملیات در ثانیه بود.

ارتباطات: غیبت 5G داخلی، ظهور Exynos Modem 5123 خارجی

سامسونگ در توصیف گزینه‌های ارتباطی داخلی Exynos 990 نه‌تنها به 5G بلکه به هیچ گزینه ارتباطی دیگری اشاره‌ای نکرده و کل ارتباطات بی‌سیم این چیپ‌ست را به مودم جدید Exynos Modem 5123 واگذار کرده است؛ مودم 5G جدید سامسونگ که جایگزین و ادامه‌ای بر مودم پیشین Exynos Modem 5100 این شرکت به حساب می‌آید با فناوری 7 نانومتری ساخته شده اما همچون سلف خود به صورت اکسترنال و همچون یک افزونه خارجی به Exynos 990 متصل می‌شود. این مودم راه‌کار جامعی برای ارتباطات موبایلی از 2G تا 5G (شامل هر دو فناوری Sub-6 و mmWave) را ارائه می‌کند و سرعت آن نسبت به گذشت در شبکه 4G نیز ارتقاء یافته است. نرخ دانلود این مودم در شبکه نسل چهارم تحت LTE Cat.24 به 3 گیگابیت بر ثانیه در دانلود و 422Mbps‌ در آپلود می‌رسد که این سرعت در 5G Sub-6 به 5.1Gps و در 5G mmWave‌ به 7.35Gbps (هر دو در دانلود) افزایش پیدا می‌کند. این افزایش سرعت مدیون مدولاسیون 1024QAM و تجمیع اپراتوری هشت‌گانه است که ظاهرا تا به امروز در نمونه موبایلی دیگر به کار گرفته نشده‌اند.

اشاره نشدن به گزینه‌های ارتباطی Exynos 990 این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا سامسونگ در آینده قصد استفاده از مودم دیگری به جز 5123 را برای این مدل خواهد داشت؟ پاسخ این سوال هرچه که باشد با توجه به این‌که استفاده از یک مودم 4G خارجی برای یک چیپ‌ست پرچمدار کاملا غیر منطقی به نظر می‌رسد، به احتمال قریب به یقین به این معنا خواهد بود که همه گوشی‌های پرچمدار Exynos سامسونگ از سال آینده با پشتیبانی از 5G به بازار عرضه می‌شوند.

Exynos 990 در پایان سال جاری میلادی وارد چرخه تولید انبوه می‌شود و احتمالا خانواده گلکسی S11 اولین اسمارت‌فون‌های مجهز به این چیپ‌ست جدید خواهند بود.