واحد خبر mobile.ir : امروزه گوشی‌های هوشمند تقریبا همیشه و همه‌جا همراه ما هستند. صبح که از خواب بیدار می‌شویم پیام‌ها و وضعیت آب‌وهوا را توسط آن‌ها چک می‌کنیم؛ هنگام رفتن به سر کار آن‌ها را در دست یا جیب خود داریم؛ در طول روز بارها گوشی‌ خود را برای مکالمه در کنار سر قرار می‌دهیم؛ حتی در هنگام خواب آن‌ها را کنار تخت می‌گذاریم.

از این رو همواره این سوال مطرح بوده است که آیا مجاورت طولانی این‌گونه دستگاه‌ها با بدن، به سلامتی ما صدمه‌ای وارد می‌سازد یا خیر.

نرخ جذب خاص یا SAR چیست؟

با توجه به استفاده گسترده از امواج الکترومغناطیسی و به طور ویژه طول‌موج‌های رادیویی در سرتاسر دنیا، دانشمندان همواره در حال تحقیق و مطالعه روی این نوع امواج و اثرات آن‌ها بر بدن انسان بوده‌اند. این تحقیقات در دو دهه اخیر با تمرکزی ویژه روی دستگاه‌های همراه و آنتن‌های رادیویی ادامه داشته، اما تاکنون به یافتن مدرکی اثبات کننده مبنی بر سرطان‌زا بودن امواج این دستگاه‌ها یا به طور کلی مضر بودن آن‌ها برای سلامتی انسان منجر نگردیده است. در حالی که برخی محققین معتقدند امواج رادیویی منتشر شده از دستگاه‌های همراه می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهد، گروهی دیگر از محققین نظری مخالف دسته اول داشته و ارتباط خاصی میان این دستگاه‌ها و بیماری‌های مختلف از جمله سرطان پیدا ننموده‌اند. همین عدم اطمینان موجب شده است تا نگرانی‌ها در این خصوص ادامه داشته و رعایت جانب احتیاط منطقی به نظر برسد.

در ماه آگوست سال 1996 میلادی کمیسیون ارتباطات فدرال امریکا یا همان FCC اقدام به انتشار قوانینی در مورد محدودیت‌های انتشار امواج الکترومغناطیسی برای تولیدکنندگان گوشی‌های تلفن همراه نمود. بر اساس این قوانین چنان‌چه نرخ جذب خاص یا SAR مربوط به یک دستگاه تلفن همراه بیش‌تر از میزانی معین باشد، امکان دریافت تاییدیه FCC و کسب مجوز فروش در خاک ایالات متحده امریکا را نخواهد داشت. نرخ جذب خاص یا Specific Absorption Rate -- که به اختصار SAR خوانده می‌شود -- معیاری‌ست برای اندازه‌گیری میزان انرژی جذب شده توسط بدن انسان هنگام قرار گرفتن در معرض میدان الکترومغناطیسی ناشی از امواج رادیویی. اگرچه این معیار می‌تواند به طور کلی بر نرخ جذب انواع انرژی توسط بدن موجودات زنده دلالت داشته باشد. واحد سنجش SAR وات بر کیلوگرم (W/kg) است که میزان انرژی جذب شده توسط هر کیلوگرم از بدن را مشخص می‌نماید.

FCC بر اساس میزان حرارت ناشی از میدان‌های الکترومغناطیسی امواج رادیویی، حد مجاز SAR برای دستگاه‌های همراه را 1.6 وات بر کیلوگرم تعیین نموده است. البته قوانین FCC فقط متوجه دستگاه‌هایی است که در خاک کشور امریکا به فروش می‌رسند. در سایر نقاط جهان محدودیت‌های متفاوتی توسط نهادهای مختلف در این زمینه وضع می‌گردد. موسسه CENELEC که وظیفه استانداردسازی تجهیزات الکترونیکی را در اتحادیه اروپا بر عهده دارد، به تبعیت از کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) حد مجاز SAR برای انواع دستگاه‌های همراه را 2 وات بر کیلوگرم تعیین نموده است. به عنوان نمونه‌ای دیگر، کشور هند که در گذشته محدودیت‌های اروپایی را مورد استفاده قرار می‌داد، از سال 2012 به تبعیت از قوانین FCC حد مجاز SAR را برای دستگاه‌های همراه به 1.6 وات بر کیلوگرم کاهش داد. این کشور هم‌چنین در این زمینه یک گام فراتر رفته و به جای ملاک قرار دادن مقادیر SAR اعلامی از سوی تولیدکنندگان، دستگاه‌های عرضه شده در بازار این کشور و نیز 10 درصد از دکل‌های رادیویی را به صورت اتفاقی مورد آزمایش قرار می‌دهد.

روش‌ اندازه‌گیری SAR

به گفته FCC برای سنجش میزان SAR دستگاه‌های همراه، مدل‌های ویژه‌ای از سر و بدن انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای این منظور دستگاه تلفن همراه در حالی که روی بالاترین حد قدرت آنتن رادیویی خود قرار دارد، به شکلی مشابه حالت مکالمه به مدت 30 دقیقه در کنار سر قرار داده می‌شود. در این حالت میزان SAR در محلی که بیش‌ترین نرخ جذب را داشته باشد مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد. در مورد تلفن‌های همراه به طور معمول ناحیه‌ای از سر که کم‌ترین فاصله را با آنتن دستگاه داشته باشد، بیش‌ترین نرخ جذب را از خود نشان می‌دهد. این آزمایش برای موقعیت‌های مختلف در دو طرف سر و هم‌چنین برای فرکانس‌های رادیویی مختلفی که مورد پشتیبانی آن دستگاه باشد، تکرار می‌شود. به علاوه، بر اساس اندازه و قابلیت‌های دستگاه ممکن است آزمایش‌های بیش‌تری با قرار دادن دستگاه در مجاورت سایر اندام‌های بدن و اندازه‌گیری نرخ جذب مربوطه انجام پذیرد.

مقادیر SAR به‌دست آمده در این آزمایش‌ها تا حد زیادی به اندازه ناحیه‌ای که مورد نمونه‌برداری و میانگین‌گیری قرار گرفته است، بستگی دارد. در این زمینه استانداردهای امریکایی و اروپایی برای آزمایش‌های SAR با یک‌دیگر متفاوتند. بر اساس استاندارد امریکایی -- که توسط FCC تعیین می‌گردد – مقدار SAR یک تلفن همراه معادل نرخ جذب مربوط به 1 گرم از بدن است که بیش‌ترین میزان سیگنال‌های رادیویی را جذب نماید. اما در استاندارد اروپایی – که توسط CENELEC مشخص می‌شود – محاسبه SAR با میانگین‌گیری از نرخ جذب ناحیه‌ای 10 گرمی از بدن که بیش از نقاط دیگر در معرض سیگنال‌های رادیویی قرار دارد، انجام می‌پذیرد. بنابراین هنگام مقایسه سطح تشعشعات دستگاه‌های مختلف بایستی دقت داشت که تمامی مقادیر به یکی از این دو روش اندازه‌گیری شده باشند. چرا که حتی برای یک دستگاه واحد، میزان SAR به‌دست آمده در روش امریکایی با نتیجه حاصل از روش اروپایی متفاوت خواهد بود.

نگاهی به شاخص SAR برخی از گوشی‌های هوشمند امروزی

در جدول زیر مقادیر SAR مربوط به چند مدل پرفروش از گوشی‌های هوشمند تولیدکنندگان مختلف که در یک سال گذشته وارد بازار شده‌اند، جهت اطلاع شما ارائه گردیده است. تمامی این مقادیر طبق روش استاندارد موسسه امریکایی FCC اندازه‌گیری گردیده و بر مبنای واحد وات بر کیلوگرم (W/kg) ذکر گردیده‌اند. توجه داشته باشید که این دستگاه‌ها ممکن است در مدل‌ها و سری‌های مختلف مقادیر SAR متفاوتی نسبت به آن‌چه در زیر آمده است داشته باشند.

چگونه از مقدار SAR یک دستگاه همراه مطلع شویم؟

راه‌های متعددی برای پیدا کردن مقدار SAR دستگاه‌های همراه وجود دارد. از جست‌وجو در اینترنت گرفته تا دفترچه راهنما، قسمت تنظیمات دستگاه، کدهای USSD، وب‌سایت رسمی تولیدکننده، وب‌سایت FCC و حتی اطلاعات درج شده در پشت جعبه برخی دستگاه‌ها. نکته جالب این‌جاست که مقادیر به‌دست آمده از این روش‌ها ممکن است کاملا متفاوت باشند. بخشی از این تفاوت‌ها ممکن است ریشه در سری ساخت دستگاه، روش آزمایش و استاندارد مربوطه داشته باشد.

1. استفاده از کد USSD: این روش را می‌توان سریع‌ترین و راحت‌ترین روش برای اطلاع از SAR یک دستگاه قلمداد کرد. برای این کار کافی‌ست کد *#07# را با دستگاه مورد نظر شماره‌گیری نمایید. در این حالت احتمال دارد مستقیما اطلاعات مربوط به مقادیر SAR سر و بدن را دریافت نموده یا مجموعه‌ای از مشخصات دستگاه از جمله مقدار SAR آن برای شما به نمایش درآید. البته در مواردی هم ممکن است شماره‌گیری این کد هیچ نتیجه‌ای به دنبال نداشته یا اطلاعات ارائه شده شامل مقادیر SAR دستگاه نشود.

2. قسمت تنظیمات دستگاه: مقادیر SAR هر دستگاه‌ همراه بایستی از طریق بخش تنظیمات آن در دسترس کاربر قرار داشته باشند. در دستگاه‌های همراه شرکت اپل می‌توانید با مراجعه به Settings، بخش General و زیرمجموعه Legal، در قسمت RF Exposure اطلاعات مربوط به نرخ جذب خاص را مشاهده نمایید. در دستگاه‌های اندرویدی بسته به تولیدکننده و نسخه سیستم‌عامل، مسیر دستیابی به این اطلاعات ممکن است کمی متفاوت باشد. برای به‌دست آوردن این اطلاعات وارد تنظیمات دستگاه شده و به قسمت About Phone مراجعه نمایید. سپس وارد بخش Regulatory یا Legal شده و به دنبال اطلاعات نرخ جذب تحت عناوینی هم‌چون SAR ،RF Exposure یا مواردی مشابه بگردید.

3. جعبه و دفترچه راهنما: در مورد برخی دستگاه‌ها چنان‌چه نگاهی به اطلاعات مندرج در پشت جعبه بیاندازید، ممکن است مقادیر SAR را در میان آن‌ها مشاهده نمایید. در غیر این‌صورت می‌توانید برای اطلاع از این مقادیر به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه فرمایید.

4. وب‌سایت تولیدکننده دستگاه: در این روش کافی‌ست به وب‌سایت رسمی تولیدکننده دستگاه مراجعه نموده و با جست‌وجوی مدل دقیق آن دستگاه، اطلاعات مربوط به شاخص SAR را استخراج نمایید. به عنوان نمونه برای دریافت اطلاعات SAR محصولات تولیدکنندگانی هم‌چون Huawei ،Samsung ،Apple و LG می‌توانید روی نام آن‌ها در این قسمت کلیک نموده و با ذکر مدل دستگاه و منطقه جغرافیایی عرضه آن، مقادیر SAR مربوطه را مشاهده نمایید.

5. وب‌سایت رسمی FCC: اطلاعات SAR دستگاه‌های مختلف را می‌توان از طریق وب‌سایت رسمی کمیسیون ارتباطات فدرال امریکا (FCC) نیز به دست آورد. برای این منظور بایستی ابتدا شناسه FCC یا همان FCCID دستگاه را از پشت دستگاه، پشت باتری، پشت جعبه یا قسمت تنظیمات آن پیدا کنید. سپس با مراجعه به وب‌سایت FCC قسمت اول این شناسه را در جعبه‌ای با عنوان Grantee Code و قسمت دوم آن را در بخش Product Code وارد نموده و دکمه Search را کلیک کنید.

6. جست‌وجو در اینترنت: آخرین و واضح‌ترین روش یک جست‌وجوی ساده اینترنتی با ذکر مدل دقیق دستگاه همراه با عبارت SAR Rating یا SAR Level است. از جمله وب‌سایت‌های سرشناسی که این اطلاعات را ارائه می‌نمایند می‌توان به devicespecifications.com و rfsafe.com اشاره نمود.

آیا شاخص SAR ملاک خوبی برای تشخیص سطح خطر دستگاه‌های همراه است؟

جواب این سوال در مجموع منفی‌ست. به طور کلی امواج رادیویی این ویژگی را دارند که می‌توانند دمای بدن را تا حدی افزایش دهند. محدودیت‌های موجود در قوانین FCC بر اساس همین ویژگی ساده تنظیم گردیده و دیگر تاثیرات احتمالی دستگاه‌های همراه بر سلامت جسمانی از جمله افزایش احتمال ابتلا به سرطان را در نظر نگرفته است. هم‌چنین آزمایش‌های مربوط به اندازه‌گیری SAR روی مدل‌ها و آدمک‌هایی با ویژگی‌های مشخص، در شرایطی نسبتا ثابت و خصوصیاتی متفاوت با انسان واقعی انجام می‌گیرند. بنابراین نتایج حاصل از این نوع آزمایش‌ها می‌تواند با شرایط واقعی کاربران فاصله‌ای قابل توجه داشته باشد. این نکته نیز بایستی در نظر گرفته شود که طور طبیعی شرایط جذب سیگنال‌های رادیویی برای افرادی با خصوصیات جسمانی متفاوت و در شرایط محیطی مختلف یک‌سان نبوده و با شرایط آزمایشگاهی مذکور متفاوت خواهد بود.

از جمله دلایل دیگری که شاخص SAR را به مشخصه‌ای نه‌چندان قابل اطمینان برای تشخیص دقیق سطح خطر یک دستگاه همراه برای سلامتی انسان تبدیل می‌نمایند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• تلفن‌های همراه برای صرفه‌جویی در مصرف شارژ باتری، به طور مداوم قدرت سیگنال‌ آنتن خود را بر اساس پوشش رادیویی منطقه تغییر می‌دهند تا حداقل انرژی الکتریکی لازم را برای برقراری ارتباط مصرف نمایند.

• مقادیر SAR بر اساس شرایط سر و بدن یک انسان بالغ اندازه‌گیری می‌شوند. در صورتی که نرخ جذب تشعشعات توسط مغز کودکان به طور متوسط دو برابر مغز افراد بالغ است.

• مقادیر SAR از طریق آزمایش‌ روی دستگاه‌های نو و سالم به‌ دست آمده‌اند. اما در واقع با افزایش عمر دستگاه و مستهلک شدن آن، مقادیر SAR افزایش می‌یابند.

• سطح SAR اعلام شده برای دستگاه‌های همراه مشخص کننده نرخ جذب تشعشعات در زمان استفاده از آن‌ها بوده و مشخص نمی‌کنند که تشعشعات این دستگاه‌ها در مواقعی که مورد استفاده مستقیم نبوده و در مجاورت بدن قرار ندارند، چه میزان است.

• فلزات می‌توانند به شکل قابل توجهی بر شدت و چگونگی جذب امواج تاثیرگذار باشند. بنابراین استفاده از عینک‌های فلزی و زیورآلات یا وجود فلزات در داخل بدن می‌تواند نرخ جذب را دست‌خوش تغییر نماید. در صورتی که آزمایش‌های سنجش SAR در شرایط عادی و بدون در نظر گرفتن این موارد انجام می‌گیرد.

راه‌کارهای دفاع شخصی در برابر تشعشعات گوشی‌های هوشمند

موسسه ارتباطات فدرال امریکا یا FCC با وجود این‌که خود تعیین‌کننده استانداردهای مربوط به نرخ جذب و روش آزمایش آن است، به کاربران پیشنهاد نموده است که به جای توجه بالا به این مقادیر و مقایسه سطح تشعشعات دستگاه‌ها بر اساس مقادیر SAR آن‌ها، سعی کنند با استفاده از راه‌کارهای مختلف تا حد امکان خود را کم‌تر در معرض این تشعشعات قرار دهند. چرا که تفاوت ایجاد شده در اثر به‌کارگیری این راه‌کارها و توصیه ها به مراتب بیش‌تر از تفاوت‌های جزئی میان مقادیر SAR دستگاه‌های همراه مختلف است.

در ادامه به تعدادی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌کارهای پیشنهادی برای کاهش قرارگیری در معرض تشعشعات رادیویی دستگاه‌های همراه اشاره شده است.

• در مکالمه‌ها از قرار دادن تلفن همراه به مدت بیش از 30 دقیقه در کنار سر خود اجتناب نمایید.

• هنگام مکالمه‌ در صورت امکان از اسپیکراستفاده نموده و دستگاه را از سر خود دور کنید.

• برای مکالمه‌ از دستگاه‌های هندزفری استفاده نمایید.

• حتی الامکان به جای مکالمه صوتی از مکالمه تصویری بهره بگیرید.

• هنگام خواب از گذاشتن گوشی کنار سر خود به شدت پرهیز نمایید.

• در صورت امکان هنگام خواب تلفن همراه را خاموش نموده یا در حالت پرواز قرار دهید.

• تا حد امکان تلفن‌های همراه را از دسترس کودکان دور نگه دارید.

• هنگام استفاده کودکان از گوشی‌های هوشمند، آن‌ها را در حالت پرواز قرار دهید.

• در منزل و محل کار تلفن همراه خود را از جیب خارج نموده و روی میز قرار دهید.

• به طور کلی بهتر است هر زمان، هر کجا، هر چقدر و به هر شکل ممکن از دستگاه‌های همراه فاصله بگیرید.