واحد خبر mobile.ir : از زمان ظهور تلفن‌های همراه و به دنبال آن گوشی‌های هوشمند، اجزای سخت‌افزاری و سرویس‌های مختلفی در کانون توجه تولیدکنندگان، توسعه‌دهندگان و کاربران قرار گرفته‌اند. از اندازه صفحه‌نمایش و تعداد هسته‌های پردازنده گرفته تا ظهور دوربین در دستگاه‌های همراه، سرویس‌های پیام‌رسان، دوربین سلفی، و به تازگی دوربین‌های دوگانه. در حال حاضر هوش مصنوعی (AI) یکی از داغ‌ترین و مهم‌ترین زمینه‌های تحقیق و توسعه در دنیای تکنولوژی‌ به شمار می‌رود. بسیاری از شرکت‌های بزرگ از جمله مایکروسافت، گوگل، فیس‌بوک، آمازون و سامسونگ با تمرکزی ویژه روی این موضوع، در تلاش برای توسعه هوش مصنوعی و استفاده از آن هستند. یکی از کاربردهای مورد توجه و جذاب هوش مصنوعی، استفاده از آن برای شناسایی عناصر مختلف موجود در محیط اطراف کاربر است.

این کار با بهره‌گیری از دوربین تلفن همراه و خلق واقعیت افزوده بر اساس آن انجام می‌شود. موفقیت‌های کسب شده توسط گوگل، سامسونگ و فیس‌بوک در این زمینه نشان از آن دارد که شاید در آینده‌ای نه چندان دور، نقش اصلی دوربین‌ گوشی‌های همراه از وسیله‌ای برای ثبت تصاویر و خاطرات کاربران به چشمانی برای هوش مصنوعی همراه کاربر تغییر یابد. Google Lens و Samsung Bixby Vision نمونه‌هایی اولیه از این تکنولوژی هستند که با وجود تمام محدودیت‌ها و نقص‌های قابل انتظار از یک محصول نرم‌افزاری جدید و در حال توسعه، چشم‌اندازی را از آینده هوش مصنوعی، واقعیت افزوده و دوربین‌های هوشمند به تصویر می‌کشند.

Google Lens چیست و چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟

Google Lens یک تکنولوژی مبتنی بر هوش مصنوعی است که با استفاده از دوربین تلفن همراه و به کمک الگوریتم‌های یادگیری عمیق (deep learning) عنصری از محیط که در مقابل دوربین قرار دارد را شناسایی و درک نموده، بر اساس شناخت خود اطلاعات و خدماتی را در ارتباط با آن عنصر به کاربر ارائه می‌کند. به عبارت دیگر، این تکنولوژی را می‌توان نوعی موتور جست‌وجوی هوشمند خواند که به جای متن، جست‌وجو را بر اساس تصاویر دریافتی از دوربین انجام می‌دهد. از این جهت Google Lens شباهت زیادی به محصول قدیمی‌تر گوگل با نام Google Goggles دارد. اپلیکیشنی که حدود 7 سال پیش (در سال 2010) عرضه گردیده و قادر بود تا با دریافت عکسی از یک سوژه مشخص، با استفاده از موتور جست‌وجوی گوگل جست‌وجویی در مورد آن انجام دهد. اگرچه Goggles در این 7 سال چندان مورد توجه و استقبال عمومی کاربران قرار نگرفت، اما به نظر می‌رسد تجربه خوبی را برای تیم‌های تشخیص تصویر و هوش مصنوعی گوگل به همراه داشته، در نهایت زمینه‌ساز توسعه محصول پیشرفته‌تر و کامل‌تری شده است. Google Lens نسبت به پدر خود -- یعنی Google Goggles – هوشمند‌تر است، توانایی‌هایی بیش‌تری دارد، و بر خلاف Goggles یک اپلیکیشن عادی نبوده و به عنوان یک سرویس درون‌ساز در سیستم‌عامل اندروید می‌تواند در دل دیگر اپلیکیشن‌ها مورد استفاده قرار گیرد. به علاوه، نتایج جست‌وجوهای Google Lens تنها به ارائه اطلاعات محدود نبوده و ممکن است اقدامات و خدمات مختلفی را نیز شامل شود. این سرویس جدید نه تنها می‌تواند آن‌چه از طریق دوربین می‌بیند را شناسایی نماید، بلکه قادر است آن را شناخته و ارتباطش با دیگر اطلاعات موجود در پایگاه داده‌های گوگل را درک نماید.

به عنوان مثال، Google Lens با مشاهده یک گل از دریچه دوربین گوشی کاربر قادر خواهد بود تا آن را شناخته و اطلاعات مختلفی از جمله نام، گونه، خصوصیات، شرایط محیطی مناسب برای رشد، و در صورت تمایل کاربر احتمالا آدرس نزدیک‌ترین گل‌فروشی برای خرید آن را ارائه نماید. همچنین هنگامی که به محیطی جدید وارد شده و قصد استفاده از Wi-Fi را داشته باشید، با عکس گرفتن از برچسب یا کارت حاوی SSID (نام شبکه وای-فای) و رمز عبور، Google Lens متوجه خواست شما مبنی بر اتصال به شبکه جدید Wi-Fi شده و این کار را بدون نیاز به دخالت شما انجام می‌دهد. به شکلی مشابه این سرویس جدید امکان شناسایی اطلاعات شخصی و ارتباطی از جمله نام و نام خانوادگی، شماره تلفن، آدرس فیزیکی، آدرس ایمیل، صفحه فیس‌بوک و توییتر از روی کارت‌ها یا پوسترهای تبلیغاتی را فراهم آورده و قادر خواهد بود تا اطلاعات به‌دست آمده را به Contactهای شخصی ذخیره شده روی تلفن همراه اضافه، با شخص مورد نظر تماس برقرار کرده یا از طریق اپلیکیشن Gmail اقدام به ارسال ایمیل به آدرس مربوطه نماید.

دیگر قابلیت Google Lens امکان شناسایی مناظر طبیعی، بناهای تاریخی، ساختمان‌های معروف، رستوران‌ها، سینماها و کافه‌ها از روی عکس مکان فیزیکی یا بروشور تبلیغاتی آن‌هاست. با دیدن یک رستوران در خیابان کافی‌ست تا به کمک دوربین آن را به Google Lens نشان داده و بدین ترتیب اطلاعاتی از جمله نظرات، امتیاز کاربران، تصاویر محیط داخلی و غذاها، ساعات کار رستوران، آدرس و شماره تلفن آن را دریافت نمایید. بر اساس اطلاعات دریافت شده در صورتی که تمایل داشته باشید بعدا همراه با خانواده یا دوستان به آن مراجعه کنید، می‌توانید از Google Assistant بخواهید تا موقعیت آن را به مکان‌های مورد علاقه شما اضافه نموده و قراری را به این منظور در تقویم ثبت نماید. هنگام سفر می‌‌توانید از Google Lens و Google Assistant به عنوان یک راهنمای شخصی و تمام وقت استفاده نموده، با گرفتن دوربین تلفن همراه خود به سمت مناظر و بناها، اطلاعات مختلفی را در مورد آن‌ها به‌دست آورید. Google Lens می‌تواند با دیدن یک سینما اطلاعات مربوط به شرایط و امکانات آن سینما، فیلم‌های در حال اکران و زمان‌بندی اکران آن‌ها را از اینترنت استخراج نموده و شما را در تهیه بلیط به صورت آنلاین یاری دهد. به همین ترتیب لنز گوگل با دریافت عکس مربوط به بیلبورد یا پوستر تبلیغاتی یک کنسرت موسیقی احتمالا قادر خواهد بود تا اطلاعاتی را در مورد آن خواننده یا گروه موسیقی ارائه داده و شما را به اپلیکیشن یا سایتی معتبر برای خرید بلیط آن کنسرت هدایت نماید.

لازم به ذکر است که توانایی Google Lens به شناسایی یک عنصر در تصویر محدود نمی‌گردد. در شرایطی که بیش از یک عنصر در تصویر توسط لنز تشخیص داده شود، در قسمت بالایی پنجره‌ باز شده لیستی از موارد شناسایی شده به صورت یک نوار برای کاربر به نمایش درآمده و با انتخاب هر یک، بر حسب ماهیت آن عنصر اطلاعات و خدماتی به وی ارائه می‌شود. به عنوان مثال چنان‌چه تصویری از پوستر یا بیلبورد تبلیغاتی مربوط به یک کنسرت موسیقی را به Google Lens نشان دهید، عناصری از تصویر که شناسایی می‌شود ممکن است شامل خواننده یا گروه موسیقی مورد نظر، وب‌سایت مربوط به خرید بلیط و محل برگزاری کنسرت که تصویری از آن روی بیلبورد دیده می‌شود باشد. به همین ترتیب اطلاعات و خدمات ارائه شده بر اساس این عناصر تصویر احتمالا عبارت خواهند بود از: اطلاعات کلی در مورد خواننده یا گروه موسیقی، امکان گوش دادن به نمونه‌هایی از آهنگ‌ها و احتمالا خرید آن‌ها، مشاهده زمان‌بندی برگزاری کنسرت، خرید بلیط به‌صورت آنلاین، ثبت زمان مربوط به بلیط خریداری شده روی تقویم برای یادآوری، ثبت شماره تماس ذکر شده در پایین تصویر، و مشاهده محل برگزاری کنسرت روی Google Maps.

مواردی که در بالا اشاره شد، بخشی از قابلیت‌هایی‌ست که Google Lens در حال حاضر و یا در آینده نزدیک در اختیار کاربران خود خواهد گذاشت. اما با توجه به پتانسیل بالای این سرویس جدید گوگل، انتظار می‌رود که در آینده با یکپارچه شدن هر چه بیشتر Google Lens با دیگر سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های گوگل، شاهد افزایش کارایی و گسترش قابل توجه مجموعه قابلیت‌های آن باشیم. به راحتی قابل تصور است که این سرویس در آینده‌ای نه چندان دور بتواند عناصر مختلف موجود در عکس‌های کاربر را با اطلاعات شخصی، علاقه‌مندی‌ها و سابقه جست‌وجوهای او مرتبط نموده، بر همان اساس نتایج و خدماتی کاربردی را به کاربر ارائه نماید. در نمونه‌ای ساده Google Lens می‌تواند اشخاص مختلف را در عکس‌های شما شناسایی نموده و با جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات از منابع مختلف، تصاویر را بر اساس اشخاص حاضر در آن‌ها و یا جمع‌های دوستان، همکاران و خانواده دسته‌بندی نموده، بر اساس نیاز شما در زمان‌های مناسب و در اپلیکیشن‌های مختلف مورد استفاده قرار دهد.

در حال حاضر کدام اپلیکیشن‌ها می‌توانند از Google Lens بهره بگیرند؟

Google Assistant و Google Photos دو اپلیکیشنی هستند که Google Lens فعلا در آن پیاده‌سازی شده و قابل استفاده است. طبیعی‌ست که در آینده به تدریج شاهد گسترش این لیست و در نهایت به‌کارگیری لنز در کل اکوسیستم گوگل باشیم.

در حالت عادی ممکن است تایپ کردن یا بیان صوتی یک سوال در Google Assistant ملال‌آور بوده و تا حد زیادی شبیه به استفاده از موتور جست‌وجوی عادی گوگل باشد. اما با بهره‌گیری از این سرویس دید کامپیوتری و جست‌وجوی تصویری،Google Assistant قادر به انجام کارهایی خواهد بود که یک موتور جست‌وجوی عادی از آن‌ها عاجز است. برای استفاده از Google Lens درون Assistant دکمه‌ای در گوشه پایین و سمت راست صفحه به شکل لوگوی رسمی سرویس لنز تعبیه شده است. با لمس این دکمه نمایی از دوربین گوشی به نمایش درآمده و از کاربر خواسته می‌شود تا عنصری از تصویر که مورد نظرش است را لمس کند. پس از پردازش و شناسایی، بر اساس ماهیت آن عنصر پیشنهاداتی به کاربر ارائه می‌شود. آن‌گاه کاربر می‌تواند از طریق فرمان صوتی یا با لمس یکی از گزینه‌ها، به اطلاعات و خدمات مربوطه دسترسی یابد. همچنین در صورت تمایل وی برای کسب اطلاعات تکمیلی یا انجام اقداماتی بر اساس اطلاعات دریافت شده، کاربر قادر خواهد بود تا سوال‌های دیگری از Assistant پرسیده یا از آن بخواهد تا کارهایی را انجام دهد.

علاوه بر این، گوگل سرویس Lens را در دل یکی از پرکاربردترین اپلیکیشن‌های خود یعنی Google Photos نیز پیاده‌سازی نموده است. اپلیکیشنی که با گذشت 2 سال از زمان شروع به کار رسمی‌اش موفق به جلب نظر بیش از نیم میلیارد کاربر به سوی خود شده است. سرویس لنز در Google Photos قادر خواهد بود عناصر مختلف موجود در عکس‌ها را شناسایی نموده، اطلاعات و خدماتی را در مورد هر یک به کاربر ارائه نماید. به عنوان مثال، Google Lens با تشخیص یک بنای تاریخی می‌تواند اطلاعاتی اولیه در مورد آن بنا ارائه نموده، آدرس و موقعیت فیزیکی آن را به همراه ساعات مجاز برای بازدید در اختیار کاربر بگذارد. برای ذخیره اطلاعات درج شده روی یک کارت ویزیت یا Business Card و استفاده از آن برای برقراری تماس با صاحب کارت، کافی‌ست عکسی با دوربین از آن گرفته شده و پس از باز کردن عکس در اپلیکیشن Photos – که از درون اپلیکیشن دوربین به راحتی امکان پذیر است – از طریق دکمه‌ای که در زیر عکس قرار دارد پردازش تصویر توسط لنز صورت پذیرد.

در واقع عملکرد کلی سرویس لنز در Assistant ،Photos و احتمالا در هر یک از دیگر اپلیکیشن‌های گوگل که در آینده به Google Lens مجهز شوند، مشابه بوده و به نظر می‌رسد که تنها تفاوت قابل انتظار در نحوه بهره‌گیری از این سرویس خواهد بود. همان‌طور که سرویس لنز در Assistant با لمس دکمه مربوطه و بدون نیاز به گرفتن عکس عمل نموده، اما در اپلیکیشن Photos لازم است ابتدا عکسی از سوژه مورد نظر گرفته شده و سپس آن تصویر توسط لنز مورد پردازش قرار گیرد. البته بعید نیست که در آینده شاهد پیاده‌سازی این سرویس در خود اپلیکیشن دوربین اندروید باشیم. به این ترتیب برای استفاده فوری و زنده از سرویس Google Lens دیگر نیازی به گرفتن عکس و باز کردن آن در اپلیکیشن Photos نخواهد بود.

Google Lens چه زمان و روی چه دستگاه‌هایی در دسترس کاربران قرار می‌گیرد؟

این تکنولوژی اولین بار در ماه May سال 2017 و در جریان کنفرانس Google I/O معرفی گردیده و نسخه پیش‌نمایش آن همراه با نسل دوم گوشی‌های هوشمند Google Pixel از تاریخ 4 اکتبر 2017 در اختیار کاربران قرار گرفت. در آن زمان کاربران گوشی‌های هوشمند نسل دوم پیکسل تنها از طریق اپلیکیشن Photos امکان استفاده از این سرویس را داشتند. اما در حدود 1 ماه بعد، نسخه اولیه و پیش‌نمایش Google Lens هم در دل اپلیکیشن Photos و هم از طریق Google Assistant در دسترس کاربران نسل اول و دوم گوشی‌های هوشمند پیکسل -- یعنی گوگل Pixel، گوگل Pixel XL، گوگل Pixel 2 و گوگل Pixel 2 XL – قرار گرفت.

شرکت گوگل هنوز تاریخ دقیق یا حتی تقریبی برای عرضه عمومی نسخه اصلی Google Lens اعلام ننموده است. اما پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده میلادی این سرویس در بطن اپلیکیشن‌های Assistant و Photos در اختیار کاربران دستگاه‌های مجهز به اندروید نسخه 5 (آبنبات چوبی) و بالاتر قرار گیرد. به خصوص با توجه به این‌که چند روز پیش اعلام شد علاوه بر کاربران اندروید 6 (مارشملو) و بالاتر که پیش‌تر امکان استفاده از Google Assistant را داشتند، از این پس دستگاه‌های مجهز به نسخه‌های مختلف اندروید 5 نیز می‌توانند از دستیار شخصی هوشمند گوگل بهره‌مند شوند.

Bixby Vision، رقیب اصلی Google Lens؟

چند ماه پیش از شروع به کار Google Lens، شرکت سامسونگ سرویس Bixby Vision را در قالب دستیار شخصی هوشمند خود همراه با گوشی‌های هوشمند Galaxy S8 و Galaxy S8+ به کاربران عرضه نمود. Bixby Vision و Google Lens از نظر ماهیت، فلسفه وجودی و عملکرد کلی شباهت زیادی به یکدیگر دارند. هر دو نوعی تکنولوژی‌ واقعیت افزوده به شمار می‌روند که طراحی شده‌اند تا با دریافت تصاویری از دنیای واقعی و شناسایی عناصر موجود در آن‌ها، اطلاعات و خدمات مختلفی را به کاربران ارائه دهند. همان‌طور که Google Lens نقش چشمانی هوشمند را برای Google Assistant ایفا می‌کند، Bixby Vision نیز نقشی مشابه را در بطن Samsung Bixby -- دستیار شخصی هوشمند سامسونگ -- به عهده دارد. همچنین امکان پردازش تصاویر قدیمی کاربر به کمک Lens و Bixby Vision به ترتیب از طریق اپلیکیشن‌های Google Photos و Samsung Gallery امکان‌پذیر است.

با وجود شباهت‌های اساسی میان آن‌ها، Bixby Vision و Google Lens از جهاتی همچون نحوه عملکرد، توانایی‌ها و منابع تامین داده‌ تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. برای استفاده فوری از Google Lens خارج از محیط Assistant، می‌توان به کمک دوربین گوشی از سوژه مورد نظر عکس گرفته و پس از باز کردن آن عکس در اپلیکیشن Google Photos، تصویر مربوطه را توسط Lens پردازش نمود. در حالی که Bixby Vision به صورت مستقیم از داخل اپلیکیشن دوربین سامسونگ قابل استفاده است. البته انتظار می‌رود که در آینده‌ای نه چندان دور Google Lens هم به صورتی مشابه درون اپلیکیشن دوربین قابل استفاده باشد.

در مقایسه با گوگل که سال‌هاست به شکلی جدی در زمینه هوش مصنوعی مشغول تحقیق و توسعه است، سامسونگ در این میدان بازیکنی تازه ‌وارد محسوب می‌شود. شاید به همین دلیل محصول گوگل از نظر کارایی و هوشمندی به وضوح بر Bixby Vision برتری دارد. در حالی که Google Lens اغلب قادر به شناسایی چند عنصر مختلف در یک تصویر است، رقیب سامسونگی آن به مهم‌ترین عنصر موجود در تصویر اکتفا می‌کند. به علاوه، محدوده و تنوع عناصری که Bixby Vision قادر به شناسایی آن‌هاست به مراتب کم‌تر بوده و در این زمینه اشتباهات بیش‌تری را مرتکب می‌شود.

بدون شک داده‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد هر سیستم مبتنی بر یادگیری ماشین و به طور کلی هر نوع هوش مصنوعی هستند. این همان جایی‌ست که سامسونگ در فقر نسبی به سر برده و فرسنگ‌ها با گوگل فاصله دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل کارایی و هوشمندی پایین‌تر محصول سامسونگ نیز همین مساله می‌تواند باشد. در شرایطی که گوگل به انبوهی از داده‌ها در انواع زمینه‌ها دسترسی داشته و از بزرگ‌ترین مالکین داده در دنیا محسوب می‌شود، سامسونگ برای تامین داده‌های مورد نیاز Bixby Vision دست به دامن دیگر شرکت‌ها شده است. در واقع Bixby Vision برای تامین داده‌ها و ارائه خدمات از چند اپلیکیشن مستقل دیگر کمک می‌گیرد، که عبارتند از: Amazon برای خرید؛ Pinterest برای عکس‌های مشابه؛ Foursquare برای شناسایی مکان‌ها و نقاط دیدنی؛ Google Translate برای ترجمه متن و Vivino برای جست‌وجوی نوشیدنی‌ها. در صورتی که Lens با بهره‌مندی از پایگاه داده‌های عظیم گوگل، موتور جست‌وجو و دیگر اپلیکیشن‌های اختصاصی این شرکت، قادر است با سرعتی به مراتب بالاتر، به داده‌هایی گسترده‌تر و متنوع‌تر دسترسی پیدا کند. از سوی دیگر با توجه به همکاری و ارتباط محصول سامسونگ با اپلیکیشن‌های تخصصی ذکر شده، در حال حاضر Bixby Vision در ارائه برخی خدمات خاص همچون خرید محصول موجود در تصویر از آمازون بهتر عمل می‌کند.

در شرایط فعلی Bixby Vision تنها توسط کاربران جدیدترین گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار شرکت سامسونگ قابل استفاده بوده و در بهترین حالت ممکن است به برخی از گوشی‌های هوشمند میان‌رده این شرکت نیز تعمیم یابد. در حالی که پیش‌بینی می‌شود Google Lens در سال آینده میلادی از طریق Google Photos و Google Assistant روی تمامی دستگاه‌های مجهز به اندروید نسخه 5 و بالاتر قابل استفاده باشد.

بنابراین با توجه به منابع عظیم داده‌های گوگل، اکوسیستم نرم‌افزاری قوی و تجربه بالای این شرکت در زمینه هوش مصنوعی، رقابت میان Google Lens و Bixby Vision چندان عادلانه نبوده و انتظار می‌رود با گذشت زمان گوگل گوی سبقت را در این میدان به راحتی از سامسونگ برباید.