واحد خبر mobile.ir : احتمالا تا به امروز عبارت سیم‌کارت داخلی (embedded SIM Card) یا eSIM به گوش‌تان خورده است؛ عبارتی که در یک ماه گذشته با معرفی اپل واچ سری 3 و گوشی‌های Pixel 2 و Pixel 2 XL بیشتر بر سر زبان‌ها افتاده و در آینده نیز مطمئنا از آن بسیار بیشتر خواهیم شنید. سیم‌کارت داخلی نه‌تنها منجر به تحول در زمینه برقراری ارتباطات تحت شبکه در گوشی‌های موبایل می‌شود بلکه طراحی دیوایس‌های الکترونیکی و امکانات قابل ارائه توسط آنها در حوزه مخابرات را نیز دگرگون خواهد ساخت. اما به راستی eSIM چیست و چگونه کار می‌کند و از آن مهم‌تر چه تفاوت تعیین‌کننده‌ای را با سیم‌کارت‌های فیزیکی معمول ارائه می‌کند. در مقاله پیش رو بیشتر به این مفهوم پرداخته‌ایم.

سیم‌کارت و محدودیت‌های آن

با قطعه پلاستیکی حاوی مدارهای الکترونیکی که به آن سیم‌کارت می‌گوییم همگی آشنا هستیم. این قطعه در اوائل دهه 90 به بزرگی یک کارت بانکی با طول و عرض 53.98×85.60 میلی‌متر بوده و سپس در سال 1996 به اندازه بسیار کوچک‌تری که به آن Mini-SIM گفته می‌شد (با ابعاد 15×25 میلی‌متر) کاهش پیدا کرد. در سال 2003 این ابعاد بازهم کوچک‌تر شده و Micro-SIM با ابعاد 12×15 میلی‌متر شکل گرفت و در نهایت بعد از 9 سال در سال 2012، سیم‌کارت بار دیگر کوچک‌تر شده و نانو-سیم‌های مینیاتوری که امروزه در اکثر گوشی‌های مدرن به کار گرفته می‌شوند معرفی و در دسترس قرار گرفتند؛ نانو سیم ابعاد سیم‌کارت را حتی کوچک‌تر از گذشته کرده و با ابعاد 8.80×12.30 میلی‌متر ظاهرا مشکلی برای حضور در باریک‌ترین و Slim‌ترین گوشی‌های امروزی نیز ندارد. این اما یک روی ماجراست.

در حالی‌که Nano-SIM‌ ده‌ها بار نسبت به سیم‌کارت اولیه کوچک و کوچک‌تر شده است اما همین قطعه باریک نیز هنگام جای‌گیری در یک گوشی مدرن، مشکلاتی را برای طراحان ایجاد می‌کند. سیم‌کارت‌ها از گذشته تا به امروز برای متصل شدن به گوشی‌های موبایل به قطعات مکانیکی دیگری نیاز داشتند که در برخی موارد یک درگاه متصل یا چسبیده به بدنه (Sim tray) و در بعضی مواقع یک مکانیزم فشاری داخلی بوده است؛ این مکانیزم حتی در گوشی‌های پیشرفته نیز حجم مشخصی از اسمارت‌فون را به خود اختصاص داده‌ و در روند کوچک‌سازی دستگاه گه‌گاه اخلال ایجاد می‌کند. از این گذشته با فراگیر شدن ایده گوشی‌های مقاوم در برابر نفوذ آب و گرد و خاک، کم کردن هریک از حفره‌ها و دریچه‌های ارتباطی گوشی با دنیای خارج به معنای هزینه کمتر برای عایق‌بندی دستگاه به حساب می‌آید و در این میان جک 3.5 میلی‌متری اتصال هدست نیز آرام‌آرام در حال فدا شدن به نفع پورت USB است. در این شرایط حتی نانو سیم نیز عملا نمی‌تواند در طی چند سال آینده در برابر این موج مقاومت کند.

طراحی و ابعاد سیم‌کارت تنها یکی از محدودیت‌هایی ست که این قطعه فیزیکی بوجود می‌آورد و محدودیت مهم دیگر به لزوم جابجایی چندین باره آن هنگام استفاده از شبکه‌های موبایل مختلف برمی‌گردد؛ برای نمونه هنگام مسافرت به کشوری دیگر باید سیم‌کارت تعویض شده و سیم‌کارت فیزیکی دیگری تهیه شود که بعضا پروسه چندان آسان و سر راستی نیز به نظر نمی‌رسد. این محدودیت‌ها اما با حضور eSIM در طی سال‌های آینده به دست فراموشی سپرده شده و در صورتی که همه اپراتورهای بزرگ و شرکت‌های سازنده گوشی‌های موبایل بر سر حضور eSIM به توافق برسند سیم‌کارت‌های فعلی را باید برای همیشه به دست فراموشی بسپاریم.

eSIM چیست و چگونه کار می‌کند؟

انجمن GSM یا GSMA از سال 2010 به این سو بررسی امکان حضور سیم‌کارت‌های نرم‌افزاری را در دیوایس‌های مختلف آغاز کرد. این سیم‌کارت که به صورت رسمی eUICC یا embedded Universal Integrated Circuit Card نیز نامیده می‌شود از لحاظ ارتباطات و قابلیت‌های معمول تفاوت خاصی با سیم‌کارت‌های پیشین ندارد اما این بار به صورت داخلی ، درون گوشی حضور داشته و نه‌‌تنها امکان خارج کردن یا تعویض آن مثل یک سیم‌کارت عادی وجود ندارد بلکه لزومی نیز برای این‌ کار دیده نمی‌شود. eSIM در بسیاری از چیپ‌ست‌های موبایلی جدید به صورت پیش‌فرض وجود دارد که از آن جمله می‌توان به حضور آن در مودم‌های XMMTM 7260 و XMM7360 اینتل اشاره کرد و در دنیای کوالکام نیز این قابلیت به صورت پیش‌فرض در چیپ‌ست Snapdragon 835 وجود دارد و اسمارت‌فون‌هایی مثل Pixel 2 و Pixel 2 XL از آن بهره برده‌‌اند. اتحادیه اروپا در سال 2012 استاندارد سیم‌کارت‌های eUICC را برای سرویس اضطراری کشورهای تحت پوشش این اتحادیه موسوم به eCall انتخاب کرد و تمامی خودروهای جدید اتحادیه اروپا از سال 2018 باید مجهز به این سرویس باشند که در مواقع ضروری مثل تصادفات، ارتباط ماشین با مراکز اورژانس را برقرار می‌کند.

eSIM برخلاف سیم‌کارت‌های عادی از همان ابتدای استفاده، فاقد اطلاعات لازم برای راه‌اندازی و دسترسی به شبکه است و باید اطلاعات کاربر مثل شماره تماس و تنظیمات اپراتور را به صورت دستی یا اتوماتیک به آن وارد کرد. در جریان برگزاری جدیدترین دور از کنگره جهانی موبایل (MWC 2017) در اوائل سال جاری میلادی، سمیناری از سوی GSMA برای نمایش قابلیت‌های eSIM برگزار شد که در طی آن Thomas Henze مدیر نوآوری محصولات و برنامه eSIM در اپراتور Deutsche Telekom نحوه فعال کردن یک گوشی موبایل مجهز به eSIM را به صورت عملی به نمایش گذاشت. هنزه برای فعال کردن این گوشی از دو روش مختلف استفاده کرد که در روش اول یک کد فعال سازی منحصر به فرد و در در روشن دوم یک کد قابل اسکن ارائه شده از سوی اپراتور مورد استفاده قرار گرفته و با انتقال اطلاعات به درون گوشی، سیم‌کارت به آسانی فعال می‌شود و می‌توان به هر تعداد گوشی دلخواه را از این طریق فعال کرد.

کاربردهای eSIM

با حضور eSIM یکی از مهم‌ترین مشکلات گردشگران در سرتاسر دنیا (البته در صورت پشتیبانی شده در اپراتور میزبان) مرتفع می‌شود؛ جایی‌که در یک شرایط ایده‌آل با حضور در کشوری دیگر، گوشی تغییر موقعیت شما را متوجه شده و شماره‌ای را به صورت خودکار از اپراتور داخلی آن کشور به شما اختصاص می‌دهد که در صورت تأیید بلافاصله فعال و قابل استفاده خواهد بود. تا رسیدن به این شرایط البته هنوز راه درازی باقی‌ست و ممکن است راضی شدن اپراتورهای مختلف برای همکاری در این زمینه سال‌های متمادی به طول بینجامد. در شرایط عادی نیز eSIM می‌تواند کاملا سودمند باشد جایی‌که تعویض اپراتور به صورت نرم‌افزاری و بدون نیاز به تغییر سیم‌کارت انجام می‌شود البته ظاهرا در این روش هنوز صحبتی از قابلیت دو سیم‌کارت به میان نیامده و احتمالا گوشی‌های مجهز به eSIM حداقل تا به امروز فاقد این ویژگی کاربردی هستند.

اپل واچ سری 3 با قابلیت مکالمه

eSIM تنها گزینه جالبی برای گوشی‌های موبایل و تبلت‌ها نیست و دیگر دیوایس‌های مرتبط و غیر مرتبط نیز می‌توانند از این وسیله ارتباطی سود ببرند. یکی از مهم‌ترین مجموعه‌‌هایی که حتی قبل از گوشی‌های موبایل به eSIM مجهز شده‌اند دیوایس‌های پوشیدنی و در صدر آنها ساعت‌های هوشمند هستند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به ساعت‌های هوشمند Gear S2 و Gear S3 سامسونگ و اپل واچ سری 3 اشاره کرد. در این گونه دیوایس‌ها به علت فضای کمتر در اختیار طراحان، حضور eSIM بسیار تعیین‌کننده بوده و به‌ویژه برای نمونه‌های مقاوم در برابر آب و گرد و خاک، این تغییر کاملا ضروری به نظر می‌رسد.

جدا از گوشی‌های موبایل و ساعت‌های هوشمند انقلاب بزرگی دیگری که در طی سالیان آینده زندگی همه افراد را متحول خواهد ساخت، IoT یا اینترنت اشیاء است که در آن همه اشیاء از کوچک و بزرگ امکان برقراری ارتباط با یکدیگر را پیدا کرده و زندگی هوشمندانه‌تری را به همراه می‌آورند. مکانیزم برقراری ارتباط در این فناوری به دلیل دشواری در تأمین انرژی بسیار متفاوت بوده و حضور eSIM‌ در آنها می‌تواند این صنعت را نیز متحول کند. اتوموبیل‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها دیگر حوزه فعالیت eSIM در سال‌های آینده را تشکیل می‌دهند که با کمک آن می‌تواند خریداران بیشتری را به تهیه دستگاه‌های جدید یا ارتقاء دیوایس‌های قبلی ترغیب نمود.

در ارتباطات ماشین به ماشین یا M2M نیز eSIM می‌تواند ابزار کارآمدی محسوب شود؛ کنتورهای برق هوشمندی را تصور کنید که اطلاعات خود را از طریق یک سیم‌کارت به اداره برق منتقل کرده و نیاز به ارسال مأمورهای خوانش کنتور را برطرف می‌کنند نگفته که این سیستم با سیم‌کارت‌های عادی نیز قابل انجام است اما در صورت ایجاد هر گونه تغییر در اطلاعات اپراتور و شبکه دیتا و در غیاب eSIM باید تمامی سیم‌کارت‌های فیزیکی کنتورهای هزاران مشترک خانگی و صنعتی به صورت دستی تغییر کنند اما با بکارگیری eSIM تنها با یک آپدیت از راه دور یا OTA می‌توان اطلاعات eSIM‌‌ها را با سرعت هرچه تمام‌تر به روزرسانی کرد.

طرح‌های فعلی و آینده پیش رو

در حال حاضر دیوایس‌های اندکی به صورت پیش‌فرض از قابلیت eSIM بهره می‌برند که جدا از ساعت‌های اپل و سامسونگ، تنها می‌توان به دو گوشی جدیدا معرفی شده Pixel 2‌ و Pixel 2 XL گوگل اشاره کرد که علاوه بر سیم‌کارت عادی از eSIM در اپراتور مجازی (MVNO) گوگل موسوم به پروژه Fi نیز بهره می‌برند. در آینده نزدیک با پیوستن دیگر تولیدکنندگان به این پروژه مطمئنا تعداد گوشی‌های مجهز به eSIM افزایش پیدا کرده و ارائه تمامی پرچمداران بازار با سیم‌کارت داخلی فقط در طی دو تا سه سال آینده چندان دور از دسترس به نظر نمی‌رسد.